عصیان آدم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن،
آدم علیه‌السلام از فرمان الهی سرپیچی کرد.
عصیان آدم علیه‌السلام پيش از
نبوت وى:
«فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى؛
سرانجام هر دو از آن خوردند (و لباس بهشتيشان فرو ريخت) و عورتشان آشكار گشت و از برگهاي (درختان) بهشتي براي پوشاندن خود جامه دوختند، (بالاخره) آدم نافرماني پروردگارش را كرد و از پاداش او محروم شد! »
امام رضا علیه‌السلام فرمود: عصيان آدم علیه‌السلام پيش از نبوّت حضرت بود.
آثار عصیان حضرت آدم علیه‌السلام عبارتند از:
نمايان شدن زشتى‌هاى آدم علیه‌السلام، بر اثر عصيان او از فرمان خدا مبنى بر دورى از
درخت ممنوع:
۱. «وَيَا آدَمُ اسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلاَ مِنْ حَيْثُ شِئْتُمَا وَلاَ تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ ... • فَدَلاَّهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ ...؛
اي آدم تو و همسرت در بهشت ساكن شويد و از هر جا كه خواستيد بخوريد اما به اين درخت نزديك نشويد ... و هنگامي كه از آن درخت چشيدند اندامشان (عورتشان) براي آنها آشكار شد....»
۲. «يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُم مِّنَ الْجَنَّةِ يَنزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا ...؛
اي فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد آنچنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد و لباسشان را از تنشان بيرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد....»
۳. «فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَّا يَبْلَى • فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا ...؛
ولي شيطان او را وسوسه كرد و گفت اي آدم! آيا مي‌خواهي تو را به درخت عمر جاويدان و ملك فناناپذير راهنمائي كنم؟!سرانجام هر دو از آن خوردند (و لباس بهشتيشان فرو ريخت) و عورتشان آشكار گشت....»
عصيان آدم علیه‌السلام و حوّا از فرمان الهى، سبب دورى آنها از
مقام قرب الهى:
«أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ؛
آنها كساني هستند كه اعمال (نيكشان، به خاطر اين گناهان بزرگ،) در دنيا و آخرت تباه شده، و ياور و مددكار (و شفاعت كننده اي) ندارند.»
واژه «ندا» به طور معمول در مواردى به كار برده مى‌شود كه مخاطب فاصله به نسبت بسيارى با ندا دهنده داشته باشد؛ خواه اين واژه را پس از تخلّف آدم علیه‌السلام و همسرش به كار برده باشد.
عصيان آدم علیه‌السلام از فرمان پرهيز از درخت ممنوع،
ستم به خود:
۱. «وَقُلْنَا يَا آدَمُ ... وَلاَ تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الْظَّالِمِينَ • فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُواْ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ؛
و گفتيم اي آدم ... نزديك اين درخت نشويد كه از ستمگران خواهيد شد! پس شيطان موجب لغزش آنها شد، و آنانرا از آنچه در آن بودند (بهشت) خارج ساخت، و (در اين هنگام) به آنها گفتيم همگي (به زمين) فرود آئيد در حالي كه بعضي دشمن ديگري خواهيد بود، و براي شما تا مدت معيني در زمين قرارگاه و وسيله بهره برداري است.»
۲. «وَيَا آدَمُ ... وَلاَ تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ • قَالاَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا ...؛
اي آدم ... به اين درخت نزديك نشويد كه از ستمكاران خواهيد شد.گفتند: پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم ....»
۳. «فَدَلاَّهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْءَاتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَن تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُل لَّكُمَا إِنَّ الشَّيْطَآنَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُّبِينٌ؛
و به اين ترتيب آنها را با فريب (از مقامشان) فرود آورد، و هنگامي كه از آن درخت چشيدند اندامشان (عورتشان) براي آنها آشكار شد و شروع كردند به قرار دادن برگهاي (درختان) بهشتي بر يكديگر تا آنرا بپوشانند و پروردگارشان آنها را ندا داد كه آيا شما را از آن درخت نهي نكردم و نگفتم شيطان براي شما دشمن آشكاري است؟»
محروميّت آدم علیه‌السلام از رسيدن به مطلوب خود در پى ترك فرمان الهى:
«... وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى؛
... (بالاخره) آدم نافرماني پروردگارش را كرد و از پاداش او محروم شد! »
«غوى» به معنى «خاب» ناكامى از رسيدن به مطلوب مى‌باشد.
و نيز به معناى كار جاهلانه است.
عوامل عصیان آدم (قرآن)،
کیفر عصیان آدم (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۲۰۰، برگرفته از مقاله «عصیان آدم علیه‌السلام».
