عصمت حضرت زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برای اثبات
عصمت حضرت زهرا (علیهاالسّلام) ادله ی گوناگونی به کار می‌آیند که در این جا برخی از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
بخشی از آیه ۳۳
سوره احزاب که به
آیه تطهیر شهرت یافته، همواره کانون توجه‌اندیشمندان
شیعه و
سنی بوده و بحث‌های گوناگونی برانگیخته است. همگان بر این باورند که این آیه
فضیلت والایی را برای
اهل بیت به اثبات می‌رساند و‌اندیشمندان شیعه، این فضیلت را برابر با عصمت می‌دانند. بر اساس این آیه،
اراده تخلّف ناپذیر
خداوند بر این تعلّق گرفته است که هرگونه
پلیدی را از اهل بیت بزداید و آنان را به طور کامل پاک و پاکیزه گرداند. چنین برداشتی از آیه با بررسی واژه‌های به کار رفته در آن، هم چون اراده،
رجس، اذهاب و
تطهیر تایید می‌گردد و جای تردیدی برای حق جویان باقی نمی‌گذارد. جای آن نیست که در این نوشتار کوتاه، به تفصیل درباره چگونگی دلالت آیه بر عصمت اهل بیت سخن برانیم و عمق واژه‌های به کار رفته در آن را بکاویم. از این رو، به بیان روایتی از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که در کتاب‌های اهل سنّت نقل گردیده است، بسنده می‌کنیم. بر اساس این روایت، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از
قرائت آیه تطهیر فرمودند: «
فَانَا وَ اهل بیتی مُطهَّروُن مِن الذنُوب»
پس من و اهل بیت‌ام از گناه پیراسته‌ایم.
بی تردید، فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) جزء اهل بیت پیامبر است و اگر در بیان
فضیلت او دلیل دیگری نمی‌داشتیم، همین آیه کافی بود که او را در صدر زنان عالَم بنشاند. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با شیوه‌هایی به یادماندنی، اهل بیت را به همگان معرفی نموده و راهِ هرگونه توجیهی را بسته است. بر اساس روایات فراوانی که به
حدیث کساء شهرت یافته‌اند، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پارچه‌ای را بر روی خود و
علی و
فاطمه و فرزندانشان، حسن و حسین‌انداخته، جمله «اللّهم هؤلاء اهل بَیتی» را برای آیندگان به یادگار گذاشتند و در پاسخ به
ام سلمه که یکی از شایسته‌ترین همسران پیامبر بود و پیوستن به اصحاب کساء را درخواست می‌نمود، فرمودند: «
رحمت خدا بر تو باد. تو همواره به راه
خیر و
رستگاری بوده‌ای و چه قدر من از تو راضی‌ام! لیکن این
فضیلت ویژه ی من و این چند نفر است».
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای آن که وظیفه خویش را در تبیین
آیات الهی به گونه شایسته‌ای به جای آورند، به این مقدار نیز بسنده نکرده، با به کارگیری شیوه‌ای فراموش نشدنی و در مدت زمانی نسبتاً طولانی، آن هم به صورت هر روزه، به معرفی اهل بیت پرداختند. در روایتی از
ابن عباس در این باره آمده است:
رسول خدا تا نُه
ماه، روزی پنج مرتبه، هنگام فرارسیدن وقت
نماز به در خانه ی علی بن
ابی طالب می‌آمدند و می‌فرمودند: درود و رحمت و برکات خدا بر شما اهل بیت باد. خداوند
اراده نموده تا هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت دور گرداند و به طور کامل و شایسته پاکتان سازد. وقت
نماز است، آماده شوید. رحمت خدا بر شما باد.
علاوه بر آیه تطهیر، روایاتی که
شیعه و سنی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گزارش نموده‌اند، فضایلی برای اهل بیت برمی‌شمرد که جز با عصمت آنان سازگار نیست؛ چنان که در حدیث معروف
ثقلین آمده است: ( علاوه بر حدیث ثقلین، احادیث معروفی هم چون
حدیث سفینه و
حدیث امان نیز به روشنی بر مقصود
دلالت می‌کنند. برای آگاهی از منابع این دو روایت و چگونگی دلالت آن‌ها بر عصمت اهل بیت)
انّی تارِک فیکُم الثِقلَین کِتابُ اللّه وَ عِترَتی، ما ان تَمَسّکتُم بِهِما لَن تَضلّوا ابَداً، لَن یَفتَرِقا حَتّی یَرِدا عَلی الحَوض برخی از منابع اهل سنت که با عبارت کم و بیش متفاوت این حدیث را نقل نموده‌اند، عبارت‌اند از:
;
من در میان شما دو چیز گران بها باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم. تا وقتی که به آن دو
تمسک کنید، گم راه نخواهید شد. هیچ گاه این دو از یک دیگر جدا نمی‌شوند، تا آن گاه که بر سر
حوض (کوثر) بر من وارد گردند.
اگر اهل بیت پیامبر معصوم از
گناه و
خطا نبودند، پی روی از آنان همواره موجب
هدایت نمی‌گردید و جدایی ناپذیری آنان از
قرآن، معنای روشنی نمی‌یافت.
در این جا نیز از روایات فراوانی می‌توان بهره برد، اما تنها به یکی از آن‌ها که
محدّثین شیعه و سنّی روایت نموده‌اند، بسنده می‌کنیم:
ان اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی یَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یَرضی لِرِضاها
;
همانا خداوند بلند مرتبه با
غضب فاطمه غضب ناک و با
رضایت او خشنود می‌شود.
نکته درخور توجه در این روایت آن است که رضایت و نارضایتی
فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) محور خشنودی و ناخشنودی خداوند خوانده شده است. و این حقیقت، جز عصمت همه جانبه ی آن حضرت، تفسیر دیگری برنمی‌تابد. خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌گردد و هیچ گاه به گناه و سرپیچی از فرمانش رضایت نمی‌دهد. اگر حضرت زهرا (علیهاالسّلام) به گناه دست می‌زد و یافکر انجام آن را در سر می‌پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود که خدا از آن خشنود نیست؛ در حالی که در این روایت،
رضایت الهی پیوندی ناگسستنی با خشنودی فاطمه (علیه‌السلام) یافته است.
اعتراف ضمنی یکی از دانشمندان اهل سنت را پایان بخش این قسمت می‌سازیم.
آلوسی، یکی از پرآوازه‌ترین مفسران اهل سنت، در تفسیر آیه ۴۲
سوره آل عمران، از یک سو
حضرت مریم (علیهاالسّلام) را معصوم از گناه شمرده، از تمامی‌پلیدی‌های حسّی، معنوی و قلبی پاک می‌داند و از سوی دیگر، بر دیدگاه کسانی که وی را سرور تمامی‌زنان جهان، از آغاز تا انجام می‌شمارند، می‌تازد و با اقامه شواهد گوناگونی چنین نتیجه می‌گیرد که این ویژگی شایسته فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) است.
پر واضح است که جمع میان این دو سخن، جز با پذیرش عصمت حضرت زهرا (علیهاالسّلام) سازگار نیست.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عصمت حضرت زهرا (س)» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۳/۲۶
