عصر زندگی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«عصر زندگی و چگونگی آینده انسان و اسلام»، اثر فارسی آیت‌الله محمد حکیمی، اهداف، برنامه‌ها، ویژگی‌های
حکومت حضرت مهدی(عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) و چگونگی
ظهور آن حضرت را بیان کرده است.
کتاب با انگیزه ارائه حقایق
دین برای حفظ عقاید نسل‌ها، در سال ۱۳۶۹ ش نوشته شده است.
نویسنده کوشیده مباحث را به صورت تحلیلی، با کمک گرفتن از
آیات و
روایات ، تبیین و تفسیر کند.ایشان با بهره گیری از حدود سیصد
آیه و روایت، مخاطب را به تامل بیشتر در آیات و روایات فرامی خواند. عصر زندگی می‌کوشد با تحلیل‌های مناسب، به بعضی از بیماری‌ها و آفت‌های اخلاقی و مشکلات و لغزش‌های جریان‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پیش از ظهور پرداخته و علت پیدایش و راه برطرف شدن آنها را توضیح دهد. نویسنده به دنبال گشودن دریچۀ امید برای بشریت گرفتار یاس و سرخوردگی‌ها است که با ظهور مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تحقق خواهد یافت و برای این کار، مطالب ارزشمندی ارائه می‌دهد.
نویسنده نام کتاب خود را از این رو عصر زندگی نهاده، چون معتقد است، هنوز زمان زندگی حقیقی فرا نرسیده است؛ چه این که زمین هیچ گاه عدالت اجتماعی و اقتصادی به خود ندیده و همۀ انسان‌ها
تربیت درستی نیافته‌اند و همۀ توانایی‌های آنها بروز پیدا نکرده است و نابسامانی‌ها هرگز از زندگی
انسان رخت بر نبسته است. اما روزگاری که سرخوردگی‌ها و نابسامانی‌ها برچیده شود، آن دوران زمان مهدی آل محمد (علیهم‌السّلام) خواهد بود.
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در بیست بخش، ارائه شده است.
مؤلف با بهره گیری از آیات
قرآن، منابع روایی
شیعه و تفاسیر
عدالت اجتماعی، ابتدا تصحیح انحراف‌های فکری و
وحدت عقیدتی و مرامی را در
حکومت امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بررسی کرده و سپس رفاه اقتصادی و سامان یابی زندگی،
مساوات،
امنیت اجتماعی، رشد تربیت انسانی و حاکمیت فراگیر جهانی را از اهداف حکومت آن حضرت برشمرده است. در ادامه، مسئله
انتظار و سیره عملی
امام (علیه‌السّلام) بیان شده است.
مقدمه، نام کتاب را بررسی کرده است. این نام نخست، این سؤال را برمی انگیزد که مگر
بشر در روزگاران طولانی خویش، به «عصر زندگی» و دوران
حیات گام ننهاده و مگر اعصار گذشته و کنونی زندگی او، دوران
مرگ و مردگی بوده است؟
نویسنده، به روشن ساختن همین حقیقت نظر دارد که زندگی راستین و حیات انسانی، با همه ویژگی‌هایی که برای آن برشمرده‌اند و شایسته انسان و اجتماعات انسانی می‌باشد، تاکنون تحقق نیافته است.
برخی عنوان‌های بخش‌های کتاب بدین قرار است:
عدالت اجتماعی؛ در سایۀ
شمشیر؛ تدارک
جنگ و تربیت جنگاوران؛ سازش ناپذیری؛ تصحیح انحراف‌های فکری؛ وحدت عقیدتی و مرامی؛ رفاه اقتصادی؛
مساوات؛ حاکمیت فراگیر جهانی؛
حکومت مستضعفان؛ آیین و روش جدید؛ رشد عقلی و تکامل علم؛ امنیت اجتماعی؛ رشد تربیت انسانی؛ اصول
بیعت و....
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
از اقدامات مهم امام، تصحیح انحراف‌هایی که به مرور ایام در تفسیر احکام و توجیه مبانی دین روی داده و حذف برداشت‌های غیر اسلامی و نادرست است که به نام اسلام به اذهان القا شده و در مبانی دین تحریف معنوی یا موضعی پدید آورده است. کوشش امام و رسالت او، تطبیق درست و دقیق تعالیم قرآن، بر مسائل حیات بشری و مشخص کردن حد و مرزهای واقعی احکام اسلام است؛ به گونه‌ای که توجیه و تاویل بردار نباشد و مانع هرگونه
انحراف و کژی و بد آموزی شود. دگروار تفسیر کردن تعالیم اسلامی، منحصر به احکام فرعی و فقهی و مسائل اجتماعی و اقتصادی نیست؛ بلکه اصول دین نیز مشمول این جریان است.
بخش اول، به بررسی این امر پرداخته است که چگونه عدالت اجتماعی،
اخلاق فردی و روابط درونی و پیوندهای روحی انسان را بهبود بخشیده و درون آدمی را از زشت خویی سالم می‌سازد.
نویسنده معتقد است، گسترش
عدالت در سراسر گیتی و ریشه سوزی بیداد از همه آبادی‌های
زمین، در راس آرمان‌های انقلال
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) قرار داشته و از هدف‌های اساسی تحول عظیم جهانی است. این حرکت سازنده سرآغاز اقدامات در آن انقلاب بوده و این موضوع در احادیثی که درباره آن حضرت رسیده، همواره به صراحت یاد شده است.
وی جنگی تمام عیار با تمام انسان نماهای خون آشام را از کارهای حتمی امام موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) دانسته و این مساله که
هدایت انسان و ساختن جامعه بشری با دعوت اخلاقی و تربیت درست امکان پذیر است و نیازی به
خونریزی و
جنگ نیست را در دوم و فصل سوم، مورد بررسی قرار داده است.
در فصل چهارم، قاطعیت و سازش ناپذیری آن حضرت در برخورد با مجرمان به تصویر کشیده شده و نویسنده معتقد است امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) در راه و کار خود، سازش ناپذیر بوده و در اجرای حدود و
احکام الهی و مبارزه با ستمگران، قاطعیت خدایی دارد؛ چشم پوشی و مسامحه‌ای در راه و روش او نیست، از ملامت ملامت گران نمی‌هراسد، بدون هیچ گونه ملاحظه‌ای تبهکاران را
کیفر کرده و صالحان را در مصادر امور می‌گمارد.
وی عدم پذیرش
توبه را از شیوه‌های آن حضرت برای محو طاغوتان و جباران دانسته و معتقد است این موضوع عامل بسیار مهمی است که از نفوذ عناصر ناباب، نالایق، دوگانه و متظاهر در صفوف انقلابیون جلوگیری می‌کند.
از اقدامات مهم
امام (علیه‌السّلام)، علاوه بر تصحیح انحراف‌هایی که در تفسیر
احکام و توجیه مبانی
دین به مرور ایام روی داده، حذف برداشت‌های غیر اسلامی و نادرستی است که به نام
اسلام، به اذهان القا شده و در مبانی دین،
تحریف معنوی یا موضعی پدید آورده است. نویسنده در پنجم، به بیان چگونگی این امر پرداخته است.
وی بر این باور است که جهان‌بینی‌های گوناگون و متضاد، تفرقه و ناسازگاری اجتماعی پدید آورده و از وحدت و یگانگی مردمان مانع می‌گردد، لذا در ششم،
جهان‌بینی و
اعتقاد واحد را یک امر ضروری برای تشکیل جامعه واحد و امت واحده دانسته است.
از برنامه‌ها و اقدامات امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، پدید آوردن رفاه در کل جامعه بشری است و نویسنده در هفتم، به بررسی برخی از علل و عواملی پرداخته که ممکن است در رستاخیز
انقلاب مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) به کارگرفته شود و با تکیه بر آنها، بودجه و منابع عظیم برای چنین اقدامی تامین گردد.
این عوامل، عبارتند از برقراری عدالت اجتماعی، اجرای اصل
مساوات، عمران و آبادی زمین، پیشرفت فنون، باران‌های مفید و پیاپی، برنامه ریزی درست و از یک نقطه، بهره برداری از
معادن و منابع زیرزمینی، بازپس گیری ثروت‌های غصب شده، استفاده از همه اموال عمومی و خصوصی برای پیشبرد اهداف انقلاب و کنترل و نظارت دقیق مرکزی.
هشتم، اجرای اصل
مساوات در
حکومت مهدوی را بررسی کرده است. مساوات با ابعاد گوناگون و در زمینه‌های مختلف، در تعالیم اسلامی آمده و از آغاز دعوت اسلام آموزش داده شده است. نویسنده معتقد است، مساوات در چندین زمینه زیر ممکن است جریان یابد که این زمینه‌ها، بنیاد و پایه مساوات در زمینه‌های دیگر است:
۱- در نظام تکوین
آفرینش.
۲- در برابر قانون.
۳- بهرهبرداری از مواهب طبیعی.
۴- تقسیم
بیت المال.
در نهم و دهم، تشکیل حکومت فراگیر جهانی و تحقق بخشیدن به آرمان والا و
الهی حکومت فرودستان و عقب نگه داشته شدگان به تصویر کشیده شده است. نویسنده تحقق این دو امر را از برنامه‌های اصلی و اقدام‌های تردید ناپذیر امام موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) دانسته و به این نکته اشاره کرده است که چنین آرمانی، هدف اصلی همه
ادیان آسمانی به ویژه اسلام است.
حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) تحکیم بخش
دین اسلام و گسترنده قانون
قرآن در سراسر گیتی است و ناگزیر باید اسلام و تعالیم آن را به اجتماعات بشری عرضه کند، پس چگونه در برخی از
احادیث وارد شده که ایشان آیین جدید برای بشریت به ارمغان می‌آورد؟ در یازدهم، این امر تشریح و نقاط مبهم آن تبیین گردیده است.
دوازدهم، رشد عقلی و تکامل
علم را از جمله اقدامات
امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) دانسته و نویسنده معتقد است یکی از اهداف اصلی
رسالت پیامبران (علیهم‌السّلام)، نشر دانایی و آگاهی در میان جامعه انسانی است.
در سیزدهم، امنیت اجتماعی در عصر مهدوی بررسی شده است. امنیت اجتماعی، امنیت در بخش‌های گوناگون زندگی اجتماعی را شامل می‌شود و نویسنده شرط لازم رشد و تکامل فرد و
جامعه را تحقق آن در زمینه همه فعالیت‌های درست و مفید اجتماعی؛ از جمله در بخش‌های اقتصادی، سیاسی، دفاعی، فرهنگی و... دانسته است.
با توجه به این نکته که جزء اصلی در تشکیل اجتماع صالح انسانی، خود
انسان است، چهاردهم، همه برنامه‌های حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را در ارتباط با تکامل تربیت و
بلوغ انسان دانسته و نویسنده بر این باور است که اصلاحات، تحولات و انقلاب‌ها، نخست باید از درون انسان آغاز گشته و در حوزه وجودی او صورت گیرد و سپس به برون جامعه سرایت کند.
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) چون نیاکان خویش از یارانش
بیعت گرفته و با آنان پیمان می‌بندد و نویسنده در پانزدهم، اصولی که شیوه و روش امام (علیه‌السّلام) در حکومت را تبیین می‌کند، توضیح داده است. این اصول عبارتند از: احترام به ارزش و
حقوق انسان، دادگری و عدالت گستری، دوری از هر گونه
مال‌اندوزی و گرایش به سرمایه داری، ساده زیستی و همسانی با توده‌های محروم و...
شانزدهم، به بررسی وضع معابد در
دوران ظهور اختصاص دارد. در دوران ظهور، مذهب به سوی هدف اصلی
هدایت می‌شود و جهت گیری و حرکت مذهبی، در راه
سعادت و تعالی انسان قرار می‌گیرد و از قشری گری و تجمل گرایی زائد، دور می‌گردد. نویسنده معتقد است برای تحقق این اهداف، در آن دوران، تزیین معابد و مساجد و ظاهرسازی‌های بی محتوا به نام مذهب و دین، ممنوع گردیده و همه مظاهر این گونه معابد، ویران می‌شود.
در هفدهم، ویژگی‌های اجتماعات و انسان‌های پیش از ظهور بیان شده و رفتارها و معیارهایی که مایه تزلزل، بی ثباتی، ناامنی،
فساد، تباهی و
مرگ واقعی حیات فردی و اجتماعی، بررسی شده است. این ویژگی‌ها عبارتند از:
انحراف در معیارها برای شناخت
حق، گسیختن روابط انسانی، انگیزه‌های غیر انسانی در روابط اجتماعی، تضییع
عبادات، کنار گذاشتن اصول و چنگ زدن به فروع و...
هجدهم، مفهوم انتظار را بررسی کرده است. نویسنده انتظار را در درجه نخست، ویژه حیات و زندگی دانسته و معتقد است، زندگی انسان با
انتظار و امید به آینده عجین شده است، به گونه‌ای که بدون انتظار، زندگی مفهومی نداشته و شور و نشاط لازم برای تداوم آن در کار نیست.
در دو بخش پایانی، سیره عملی و روش شخصی امام موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بررسی شده و آن حضرت تداوم بخش راه
پیامبران و تحقق دهنده اصول رسالت‌های الهی دانسته شده است؛ او در خط اصلی وحی آوران گام برداشته و تمام تعالیم آنان را عینیت می‌بخشد.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
فرهنگنامه مهدویت، اسم نویسنده، ص۳۰۸، برگرفته از مقاله «عصر زندگی (کتاب)».
