عرک (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَرک (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ساییدن و خاراندن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
عَرِیكَه (به فتح عین و کاف) به معنای طبیعت و
اِعتِراک (به کسر الف و تاء) به معنای ازدحام.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
فتنه،
زبیر و توصیف
مؤمن و... از این واژه استفاده نموده است.
عَرْک (مثل عقل) به معنای ساییدن و خاراندن آمده است.
عَرِیكَه به معنای
طبیعت است.
اِعتِراک به معنای ازدحام است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره زبیر به
ابن عباس فرموده است:
«وَلكِنِ القَ الزُّبَيْرَ، فَإِنَّهُ أَليَنُ عَرِيكَةً» (بلكه با «زبير» ارتباط بگير كه نرم‌تر است.)
(شرح‌های خطبه:
) که در زبیر گذشت.
و در وصف مؤمن فرموده است:
«الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِي وَجْهِهِ، وَحُزْنُهُ فِي قَلْبِهِ... سَهْلُ الْخَلِيقَةِ، لَيِّنُ الْعَرِيكَةِ» «مؤمن شادیش در چهره و اندوهش در
قلب اوست، خوی آرام، و طبیعت نرم دارد.»
(شرح‌های حکمت:
)
درباره بعضی از فتنه‌ها فرموده است:
«تَعْرُكُكُمْ عَرْكَ الاَْدِيمِ، وَتَدُوسُكُمْ دَوْسَ الْحَصَيدِ» «می‌ساید شما را مانند سائیدن
چرم و می‌کوبد شما را مانند کوبیدن خرمن.»
(شرح‌های خطبه:
) «عرک الادیم» یعنی چرم را به قدری سائید که کهنه کرد.
درباره پیشامدهای
کوفه فرموده است:
«أَنَّي بِكِ يَاكُوفَةُ... تُعْرَكِينَ بِالنَّوَازِلِ» یعنی سائیده خواهی شد با پیشامدها.
(شرح‌های خطبه:
) که در «کوفه» خواهد آمد.
این ماده شش بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عرک»، ج۲، ص۷۱۳.
