• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عرش (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


از عناوین و موضوعات مطرح شده در آیات قرآن، «عرش» است.


عرش، به معناى چيزى داراى سقف است. مجلس شاه را عرش گويند، به اعتبار علوّ آن، و كنايه از عزّت، سلطنت و مملكت‌ (حكومت‌) شاه است؛ امّا عرش خدا، چيزى است كه حقيقت آن را بشر نمى‌داند، و تنها مى‌توان گفت كه كلمه «ذوالعرش» در قرآن به مملكت و سلطنت خداوند اشاره دارد.
[۱] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص ۵۵۸، «عرش».    
برخى‌ گفته‌اند: مقصود از عرش الهى، اعمّ از عالم روحانى و جسمانى كه مظهر علم الهی است. و تمام خلق به آن قيام دارند و به منزله ظرف است براى آنها،
[۲] نثر طوبى‌، ج ۲، ص ۳۳۲، «عرش».
و نيز گفته‌اند:
[۳] طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۷، ص ۲۹۹.    
عرش، مقامى است و از جمله آن، اوامر و فرامين الهى است كه به وسيله آن جهان اداره مى‌شود و ملائکه، مجريان مشيّت و عاملان اويند. در اين عنوان مقصود، عرش الهى است و عرش بلقیس، سلیمان و یوسف عليهماالسلام در عنوان تخت آمده است.
[۴] به مقاله تخت (قرآن) رجوع شود.

در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از كلمه‌ «عرش» استفاده شده است.

عرش در اصطلاح به‌ معنای علم، قدرت، جسم کل و به معنای ملک آمده است. امام‌ خمینی نیز به برخی از این معنای درباره عرش اشاره کرد و افزون بر آن دو معنای دیگر را به آن افزوده است که واحدیت و فیض مقدس می‌باشد. معنای اولی، حضرت واحدیت است که محل اقتدار و سلطنت فیض اقدس است و معنای دوم فیض مقدس است که محل سلطنت اسم اعظم است.
[۵] خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۷۳-۲۷۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
امام‌ خمینی معانی و کاربردهای دیگری برای عرش ذکر کرده‌ است، ما سوی الله، جسم کل، علم فعلی، مجموع عالم، علم قضایی و فیض منبسط.
[۶] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۵۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۷] خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۰-۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
همچنین ایشان با استناد به روایتی قلب مؤمن را منزلگاه و محل سلطنت حق می‌داند.
[۸] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۴۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

امام‌ خمینی میان عرش الله و عرش رحمانی تفاوتی قائل نمی‌باشد و در بیان خلقت عالم این دو عرش را نهایت آن می‌داند البته ظهور تام این فیض مقدس در جایی است که تعینات زایل شود و حق‌تعالی به قهاریت و مالکیت تامه تجلی کند که در این هنگام سیر صعودی موجودات به پایان می‌رسد.
[۹] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۶۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

امام‌ خمینی به پیروی از‌اندیشمندان اسلامی برای عرش حاملانی برشمرده است، با این تفاوت که برای هر یک از معانی عرش حاملان خاصی قائل می‌باشد و معتقد است منظور از حاملان عرش این است که تدبیر عرش و قبض و بسط امور عالم ملک بر عهده آنهاست و آنان بر عالم ملک، مالکیت قهری دارند. ایشان درباره‌ مشاهده‌ حاملان عرش می‌گوید حاملان عرش بر اساس برخی از روایات چهار ملک مقرب، مجرد هستند و رؤیت آنها ممکن نمی‌باشد و تنها کسانی مانند حضرت ابراهیم و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که دارای نفس مجردند، می‌توانند حاملان عرش را ببینند.
[۱۰] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۷، ص۲۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


آب و عرش خدا (قرآن)، استیلا بر عرش (قرآن)، اطراف عرش (قرآن)، اطرافیان عرش (قرآن)، تدبیر عرش (قرآن)، حاملان عرش (قرآن)، حقیقت عرش (قرآن)، خلقت عرش (قرآن)، ذوالعرش (قرآن)، صاحب عرش (قرآن)، صفات عرش (قرآن)، عرش و محمد (قرآن)، عظمت عرش (قرآن)، قرب به عرش (قرآن)، مالک عرش (قرآن)، نقش عرش (قرآن)، نورانیت عرش (قرآن)، وسعت عرش (قرآن).

۱. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص ۵۵۸، «عرش».    
۲. ↑ نثر طوبى‌، ج ۲، ص ۳۳۲، «عرش».
۳. ↑ طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۷، ص ۲۹۹.    
۴. ↑ به مقاله تخت (قرآن) رجوع شود.
۵. ↑ خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۷۳-۲۷۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۶. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۵۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۷. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۰-۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۸. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۴۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۹. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۶۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۰. ↑ خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۷، ص۲۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۰، ص۳۴۱، برگرفته از مقاله «عرش».    
• دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های عرفانی امام خمینی | عرش | موضوعات قرآنی
جعبه ابزار