• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علم خدا (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از صفات خداوند که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «علم» است.



خداوند، داراى علم و آگاهى
[۱] برای توضیح بیشتر به مقاله علیم (اسماء و صفات خدا) رجوع شود.
:
«... وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ؛... و او به هر چيزى دانا است.»


به اعتقاد امام خمینی علم خداوند به جمیع موجودات از کلی گرفته تا جزئی و شخصی از سنخ علم حضوری است و هیچ موجودی از دائره شمول علم الهی و احاطه او بیرون نیست و همه موجودات بدون آنکه واسطه‌ای در میان باشد نزد خداوند حاضرند و از اینجاست که نفوذ علم خدا و سریان شهود باری‌تعالی شناخته می‌شود. به‌گونه‌ای حق‌تعالی باطن اشیاء را مانند ظاهرشان و عالم اعلی را مانند عالم اسفل می‌بیند و ظهور و حضور نزد حق‌تعالی شدت و ضعفی ندارد.
ایشان سخن حکما و فلاسفه پیشین مبنی ‌بر اینکه علم خداوند متعال به جزئیات و کثرات، به وجه کلی است، دارای معنای صحیحی می‌داند که از ذاتی بودن ظهور حق‌تعالی در فیض مقدس نتیجه گرفته می‌شود، و آن علم فعلی حق‌تعالی به جزئیات به‌ نحو کلی و به واسطه فیض مقدس می‌باشد.
وجود سریانی علم از یک‌سو و عدم وجود واسطه‌ای و حجابی بین حق و کثرات از سوی دیگر این نتیجه را در پی دارد که علم حق‌تعالی به جزئیات و اشیای متکثره به‌ نحو اطلاقی است و نفس هویت ربطی و اشراقی فیض مقدس، مصحح علم حضوری و اشراقی حق‌تعالی است.
بنابراین کلی بودن فیض مقدس و علم کلی حق از طریق آن به جزئیات متکثره با یکدیگر منافاتی ندارد؛ زیرا نسبت علم حق‌تعالی از طریق فیض مقدس به همه کثرات علی‌السویه و یکسان است.

آثار علم خدا (قرآن)، اقرار به علم خدا (قرآن)، ایمان به علم خدا (قرآن)، تذکر علم خدا (قرآن)، توجه به علم خدا (قرآن)، شناخت علم خدا (قرآن)، عقیده به علم خدا (قرآن)، علم ازلی خدا (قرآن)، علم غیب خدا (قرآن)، علم فعلی خدا (قرآن)، غفلت از علم خدا (قرآن)، موارد علم خدا (قرآن)، وسعت علم خدا (قرآن).


۱. برای توضیح بیشتر به مقاله علیم (اسماء و صفات خدا) رجوع شود.
۲. بقره/سوره۲، آیه۲۹.    
۳. خمینی، روح‌الله، شرح دعاء السحر، ص۱۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۴. خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۵. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۷۷-۱۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۶. خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۷۴، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۷. خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۹۶، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۱، ص۸۳، برگرفته از مقاله «علم خدا».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار