عبد‌اللّه بن رواحه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبدالله بن رواحه، یکی از
صحابه و شعرای مدفاع
پیامبر اسلام بود که با سرودن اشعار و رجزهای حماسی، به مسلمانان روحیه می‌بخشید. او یکی از دوازده نقیب در
بیعت عقبه بود و سرانجام در
سال هشتم قمری در
جنگ موته به شهادت رسید.
ابومحمد، عبدالله بن رواحة بن امرؤالقیس از تیره بنی‌مالک بن ثعلبه، از
قبیله خزرج و ساکن
مدینه، یکی از
صحابی پیامبر و از شعرای رَجَزسرا بود.
در سال ۶ هجری یهودیان به تحریک
سلام بن ابی‌الحقیق از بزرگان
یهود بنی‌نضیر که به
خیبر مهاجرت کرده بودند، تصمیم حمله به مدینه را گرفتند. پیامبر برای رفع این معضل گروهی را به رهبری عبدالله بن رواحه نزد آنان فرستاد و در صدد جلب موافقت آنان برآمد. ایشان پس از مذاکره تصمیم گرفتند هیاتی را همراه عبدالله بن رواحه نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بفرستند. از این روی
اُسیر بن زرام، بزرگ
قبیله غطفان و گروهی از ایشان همراه ابن رواحه عازم مدینه شدند. اما در نیمه راه پشیمان شده و در صدد قتل مسلمانان برآمدند. ضمن درگیری دو طرف،اسیر بن زرام و همراهانش کشته شدند و کوشش‌های صلح‌طلبانه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نافرجام ماند.
وی با شعرش از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) دفاع می‌کرد و به تحریک جنگ‌آوران و مجاهدان می‌پرداخت. در سال هفتم هجرت طبق عهدنامه
صلح حدیبیه پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مجاز بود برای
عمره به
مکّه برود و سه روز در مکّه برای انجام
مناسک حجّ بماند، آن حضرت همراه دو هزار نفر مسلمان، به مکّه رفتند و به انجام مناسک عمره پرداختند.
در ضمن انجام عمره، هنگامی که غرّش: «لَبَّیکَ، اَللّهُمَّ لَبَّیکَ» مسلمانان قطع می‌شد،
عبدالله بن رواحه در پیشاپیش مسلمانان، با حنجره‌ای نیرومند و فریادی بلند،
رَجَزْ می‌خواند، که از اشعار او است:
"خَلُّوا بَنِی الْکُفّارِ عَنْ سَبِیلِهِ ••• خَلُّوا فَکُلّ الْخَیر مِنْ قَبُولِه".
یا رَبَّ اِنّی مُؤْمِنٌ بِقیلِهِ ••• اَعْرِفْ حَقّ اللهِ فِی قَبُولِه".
یعنی: «ای فرزندان کفر، راه را برای رسول خدا بگشائید، بدانید که همه سعادت در قبول رسالت او است، پروردگارا! من به گفته آن حضرت ایمان دارم و
حق و فرمان خدا را در قبول رسالتش می‌شناسم.
او هم‌چنین یکی از دوازده نقیب در
بیعت عقبه بود و در تمام صحنه‌ها حضور داشت. پس از انجام
بیعت عقبه دوم بنا به درخواست پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیعت‌کنندگان از بین خود دوازده نفر را به عنوان نقیب که متکفل امور گردند، انتخاب نموده که نُه تن از خزرج و سه نفر از
اوس بودند. نقبای خزرج عبارت بودند از:
اسعد ابن زراره،
سعد ابن ربیع، عبدالله ابن رواحه،
رافع ابن مالک،
براء ابن معرور،
عبدالله ابن عمرو،
عبادة ابن صامت،
سعد ابن عباده،
منذر ابن عمرو و نقبای اوس نیز
اسید ابن حضیر،
سعد ابن خیثمه،
رفاعة ابن عبدالمنذر (یا ابوالهیثم ابن تیهان) بودند. آنگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خطاب به
نقبا فرمودند: شما همانند
حواریین عیسی ابن مریم عهده‌دار امور قوم خود و من نیز نسبت به قوم خود؛ یعنی مسلمانان، کفیل هستم.
او که در جنگ‌های متعددی مانند
بدر حضور داشت، پس از شهادت
جعفر بن ابی‌طالب در
جنگ موته جانشین او شد و در همان واقعه به شهادت رسید.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۱۱۴.
