• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ظَلّ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: ظل (ابهام‌زدایی).


ظَلّ (به فتح ظاء و تشدید لام) از واژگان قرآن کریم به معنای دوام و پیوستگی است.
هم‌چنین به معنای صار و گردیدن آمده است.
مشتقات ظَلّ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:

ظَلْتَ‌ (به فتح ظاء، سکون لام و فتح تاء) به معنای گردیدی؛

فَظَلْتُمْ‌ (به فتح ظاء و سکون لام) به معنای فرو رويد؛

فَظَلَّتْ‌ (به فتح ظاء و تشدید لام) به معنای گردد؛

نَظَلُ‌ (به فتح ظاء و ضم لام) به معنای گشتیم؛

لَظَلُّوا (به فتح ظاء و تشدید لام) به معنای می گردیم است.


ظَلّ به معنای دوام و پیوستگی است.
هم‌چنین به معنای صار و گردیدن آمده است.


به مواردی از ظَلّ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - ظَلْتَ‌ (آیه ۹۷ سوره طه)

(وَ انْظُرْ اِلی‌ اِلهِکَ الَّذِی‌ ظَلْتَ‌ عَلَیْهِ عاکِفاً)
(اكنون به اين معبودت كه پيوسته آن را پرستش مى‌كردى؛ بنگر كه آن‌ را مى‌سوزانيم)
در مجمع البیان گفته: اصل آن ظلمت و در آن دو قول است: به فتح ظاء و کسر آن، هر که با فتح خوانده ظاء را به حال خود گذاشته و هر که با کسر آن خوانده کسر لام را به ظاء نقل کرده است.
در این آیه به فتح ظاء آمده است و آن‌ را دوام معنی کرده‌اند یعنی: به معبودت که پیوسته ملازم آن بودی بنگر!
در اقرب الموارد گوید: با ضمیر رفع «ظللت» به فتح ظاء و «ظلت» به فتح و کسر ظاء خوانده می‌شود.


۲.۲ - فَظَلْتُمْ‌ (آیه ۶۵ سوره واقعه)

(فَظَلْتُمْ‌ تَفَکَّهُونَ)
(تا در تعجب فرو رويد!)
در این آیه نیز به فتح ظاء آمده است و شاید به معنی شروع باشد یعنی: شروع می‌کردید به تعجب و گفتن این‌که: ما غرامت زده شدیم و شاید به معنی دوام باشد.


۲.۳ - ظَلَ‌ (آیه ۵۸ سوره نحل)

(ظَلَ‌ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا)
(صورتش از فرط ناراحتى سياه مى‌شود.)
هم‌چنین (ظلّ) به معنی «صار» آمده است.

۲.۴ - فَظَلَّتْ‌ (آیه ۴ سوره شعراء)

(فَظَلَّتْ‌ اَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ)
(كه گردن‌هايشان در برابر آن بى‌اختيار خاضع گردد.)
راغب اصفهانی گوید: ظلت و ظللت با آن‌ها از آن‌چه در روز می‌شود تعبیر می‌آورند و به‌ جای «صار» است.


۲.۵ - فَنَظَلُ‌ (آیه ۷۱ سوره شعراء)

(قالُوا نَعْبُدُ اَصْناماً فَنَظَلُ‌ لَها عاکِفِینَ)
«گفتند بت‌هایی را ستایش می‌کنیم و پیوسته ملازم آن‌هاییم.»


۲.۶ - لَظَلُّوا (آیه ۵۱ سوره روم)

(وَ لَئِنْ اَرْسَلْنا رِیحاً فَرَاَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ)
(و اگر ما بادى بفرستيم داغ و سوزان و بر اثر آن زراعت خود را زرد و پژمرده ببينند، مأيوس شده و پس از آن ناسپاسى مى‌كنند.)
(ظَلُّوا) به معنی «صاروا» است و ضمیر (فَرَاَوْهُ) به زرع راجع است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۶۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۵۳۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۱۵.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۳، ص۴۴۲.    
۵. طه/سوره۲۰، آیه۹۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۷۶.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۹۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۶۷.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۳.    
۱۱. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۳، ص۴۴۲.    
۱۲. واقعه/سوره۵۶، آیه۶۵.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۳۴.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۳۵.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۷۱.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۷۲.    
۱۸. نحل/سوره۱۶، آیه۵۸.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۷۳.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۳۳.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۹۰.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۷۸.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۱۶۸.    
۲۴. شعراء/سوره۲۶، آیه۴.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۷.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۴۷.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۵۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۶.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۲۰.    
۳۰. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۵۳۷.    
۳۱. شعراء/سوره۲۶، آیه۷۱.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۹۲.    
۳۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۸۰.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۹.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۳۵.    
۳۶. روم/سوره۳۰، آیه۵۱.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۰.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۰۵.    
۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۰۳.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۴۹.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ظَلّ»، ج۴، ص۲۶۷.    






جعبه ابزار