طُوبیٰ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طُوبیٰ (به ضم طاء و فتح باء) از
واژگان قرآن کریم، تانیث اطیب به معنای دلچسب است و در
قرآن وصف حیات به کار رفته و در روایات به درختی در
بهشت تفسیر شده است. کلمه طوبی فقط یک بار در قرآن آمده است.
طُوبیٰ در
الکشاف گوید: طوبی مصدر است مثل بشری و زلفی و در اصل طیبی بوده (به ضم طاء و سکون یاء) برای ضمه ما قبل، یاء به واو قلب شده است.
در
مجمع البیان فرموده آن تانیث اطیب است،
این مطلب در
قاموس المحیط و
اقرب الموارد نیز آمده است.
(الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ) (كسانى كه
ایمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، براى آنها پاكيزه‌ترين زندگى و سرانجام نيک است.)
به نظر می‌آید که طوبی در آیه، تانیث اطیب و موصوف آن حیات است یعنی «حیاة طوبی لهم» این آیه درست نظیر آیه:
(مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ اَوْ اُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ) (هر كس كار شايسته‌اى انجام دهد، خواه
مرد باشد يا
زن، در حالى كه
مؤمن است، به طور مسلم او را حيات پاكيزه‌اى مى‌بخشيم؛ و پاداش آنها را مطابق بهترين اعمالى كه انجام مى‌دادند، خواهيم داد.)
است مراد از «حُسْنُ مَآبٍ» جزای آخرت است چنانکه مراد از «وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ...» نیز همان است و مقصود از «طُوبی لَهُمْ» زندگی دلچسب است، چنانکه منظور از «فَلَنُحْیِیَنَّهُ...» نیز همان می‌باشد.
در روایات آمده: طوبی درختی است در بهشت تنه آن در منزل
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و در منزل هر مؤمن شاخه‌ای از آن هست. و در بعضی از روایات اصل آن در خانه
امام علی (علیه‌السّلام) و در منزل هر یک از مؤمنان غصنی از آن می‌باشد، این مطلب در جای خود صحیح است، ولی آیه شریفه ظاهرا در بیان آن درخت نیست. راجع به
احادیث شجره طوبی رجوع شود به تفسیر مجمع البیان و
تفسیر عیاشی و کتب دیگر.
از جمله در تفسیر عیاشی از
حضرت صادق (علیه‌السّلام) در ضمن
حدیثی نقل کرده:
«طُوبَی شَجَرَةٌ فِی الْجَنَّةِ اَصْلُهَا فِی دَارِ اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ فَرْعُهَا فی مَنَازِلِ اَهْلِ الْجَنَّةِ....»و در ضمن
حدیث دیگر از علی (علیه‌السّلام) نقل شده:
«طُوبَی شَجَرَةٌ فِی الْجَنَّةِ اَصْلُهَا فی دَارِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَیْسَ مِنْ مُؤْمِنٍ اِلَّا وَ فِی دَارِهِ غُصْنٌ مِنْ اَغْصَانِهَا لَا یَنْوِی فِی قَلْبِهِ شَیْئاً اِلَّا آتَاهُ ذَلِکَ الْغُصْنَ....»
طوبی فقط یکبار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «طوبی»، ج۴، ص۲۶۱.
