طبقات المفسرین ( الداودی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب طبقات المفسرین تألیف شمس الدین محمد بن علی بن احمد الداوودی است. کتاب پیرامون بررسی
مفسران اسلامی است که در حوزه تفسیر تلاش نموده و دارای تالیفاتی می‌باشند.
مؤلف که خود از دانشمندان اسلامی قرن دهم هجری می‌باشد در این کتاب به بررسی حدود ۷۰۰ نفر از
مفسران پرداخته است وی کتاب خود را به صورت معجم و بر اساس اسامی افراد مرتب نموده و در ابتدای هر قسمت بیان می‌کند که این قسمت مربوط به چه کسانی است مثلا کسانی که اسامی آنها با محمد شروع می‌شود و...
که این نوع مرتب کردن، دسترسی به افراد مورد نظر را آسان نموده است روش بیان مطالب در کتاب بدین صورت است که پس از ذکر نام فرد مورد نظر، حسب و نسب و همچنین محل تولد آنرا متذکر شده آنگاه شرح مختصری از زندگی، تالیفات، اساتید و شاگردان او ارائه کرده است. از طرف دیگر با مقایسه این کتاب و کتاب طبقات مفسران
سیوطی که در آن تعداد کمی بررسی شده است به دست می‌آید که مؤلف آن برای تهیه مطالب کتاب، آثار و کتابهای متعددی را مطالعه نموده است لذا این کتاب نسبت به کتابهای مشابه آن کاملتر است و از همین جهت می‌تواند منبع مناسبی برای تالیف در بحث تاریخ تفسیر و مفسران قرار گیرد
با توجه به اینکه کتاب پیرامون معرفی مفسران اسلامی نوشته شده و مؤلف آن را بر اساس نام مرتب نموده است. لذا کتاب فصل بندی نشده است.
۱- به جنبه‌های مختلف زندگی مفسران توجه نموده جزئیاتی از زندگی آنان را متذکر می‌شود ۲- برخی از ویژگی‌های علمی و رشته‌ای تخصصی آنان را بیان می‌نماید ۳- در توضیح و شرح احوال آنها از اقوال دیگران نیز استفاده نموده است ۴- از تالیفات آنان، هر چه که در دسترس بوده است نام می‌برد ۵- نسب آنان را به طور کامل ذکر می‌کند ۶- مفسران فرقه‌های مختلف را ذکر می‌کند و اختصاص به مفسران
اهل سنت ندارد ۷- مرتب کردن کتاب بر اساس نام مفسران که این کار باعث می‌شود که به راحتی بتوان فرد مورد نظر را پیدا نمود ۸- نسبت به کتابهای قبلی (همچون طبقات مفسران سیوطی) تعداد بیشتری را ذکر و بررسی کرده است ۹- نام اساتید و اسامی شاگردان آنها را ذکر می‌کند ۱۰- چنانچه در کتابهای دیگر، شرح حال آنها وجود داشته باشد آدرس دهی کرده است ۱۱- در برخی از موارد نسبت به تالیفات آنان اظهار نظر نموده است ۱۲- اگر چنانچه مفسر مورد بحث زندگی او جنبه‌های مختلفی داشته باشد شرح بیشتری نسبت به او ارائه نموده است مانند رقم ۲۸۸ که در آن زندگی عز الدین ابو محمد السلمی ملقب به
سلطان العلماء را در ۱۲ صفحه بیان کرده است.
۱- عنایت به جنبه‌های مختلف زندگی مفسران و آوردن جزئیات و به عبارتی تفصیل تراجم به نسبت کتاب سیوطی و ادنه وی چون به رحله‌ها و
اشعار و... آنها. ۲- جرح و تعدیل مفسران و
قضاوت در مورد آنها ۳- جامع بودن به نسبت دو کتاب دیگر (طبقات سیوطی و
ادنه وی ) به گونه‌ای که به ترجمه ۷۰۴ مفسر پرداخته شده است و این در حالی است که سیوطی به ۱۳۶ تن وادنه وی که متاخر از این دو بوده به ترجم ۶۳۸ مفسر اشاره کرده‌اند. ۴- ذکر مصادر ملاحظه شده در پایان کتاب و تنوع منابع آن به نسبت دیگر کتب. ۵- سهل الوصول بودن و دسترسی آسان محققان به افراد ترجمه شده به دلیل چینش آن به ترتیب
حروف الفبا . ۶- ارائه اطلاعات نسبتا کامل در مورد شرح حال علمی و تالیفات مترجمین و... ۷- کامل آوردن اسامی و روشن ساختن نسبت مفسران ۸- اشتباهات آن به نسبت کتب دیگر کمتر است که آنها نیز توسط «لجنه علمی» در پاورقی توضیح داده شده است ۹- داشتن فهارس در پایان کتاب شامل فهرست مترجمین، قبایل و
امم و فرق،
اماکن و ایام و القائع. ۱۰- ثبت صحیح اسامی و اماکن و مشخص کردن اعراب آنها در موارد لزوم. ۱۱- تطبیق کتاب با نسخه اصلی و ضبط اعلام آن توسط لجنه‌ای با اشراف ناشر که موجب داشتن پاورقی‌های خوب شده و تصحیح اشتباهات کتاب. ۱۲- توجه به مفسران
مذاهب مختلف و محدود نساختن آن به اهل سنت.
۱- افتادگی متن برخی از سطرهای صفحات کتاب به عنوان نمونه ص۴۲۳، ۴۳۱، ۴۱ و ص۹. ۲- داشتن تراجم تکراری مثل ترجمه ص۴۱۴ که تکرار قبلی است. ۳- نگرش منفی به برخی از مترجمین مخصوصا مفسرین
شیعی ۴- عدم جامعیت از این حیث که به مفسران شیعی و برخی مکاتب دیگر چون
معتزله و... بهاء اندکی داده شده است. ۵- کتاب فاقد مقدمه مؤلف است و هیچگونه توضیحی قبل از پرداختن به تراجم ندارد.
کتاب ۲ جلد، متن آن عربی که جلد اول آن دارای ۴۵۸ صفحه و جلد دوم آن دارای ۴۲۰ صفحه می‌باشد و مشخصات آن به قرار زیر است:
۱- نوع کاغذ: معمولی ۲- جلد: گالینگور ۳- نوبت چاپ: نامعلوم ۴- تاریخ انتشار: نامعلوم ۵- ناشر: انتشارات دار الکتب العلمیه-
بیروت -
لبنان ۶- دارای فهرست موضوعات کتاب. ۷- مولف: شمس الدین محمد داودی ۸- کتاب: طبقات المفسرین.
این کتاب توسط گروهی از علماء بیروت (به سرپرستی انتشارات دار الکتب العلمیه) تحقیق و به چاپ رسیده و موارد زیر به آن اضافه شده است: ۱- تصحیح برخی از اسامی که در متن از طرف مؤلف به اشتباه از آنها نام برده شده است. ۲- شرح مختصری از کسانی که در متن نام آنها برده شده است ۳- آدرس دهی به منابعی که از طرف مؤلف در متن کتاب نامی از آنها برده نشده است (ارجاع به منابع دیگر) ۴- آدرس دهی
آیات و روایات متن ۵- توضیح برخی از واژه‌های متن ۶- فهرست‌های۱- قبائل و گروهها ۲- اماکن و شهرها ۳- ایام و وقایع و جنگها.
نرم افزار مشکات الانوار،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
