• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضِدّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ضِدّ (به کسر ضاد و تشدید دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای مخالف و دشمن آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف خداوند متعال و ... از این واژه استفاده نموده است.
این ماده یازده بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.



ضِدّ به معنای مخالف و دشمن آمده است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - ضادَّ - خطبه ۱۸۶ (حق تعالی)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف حق تعالی فرموده است:
«ضادَّ النّورَ بِالظُّلْمَةِ، وَ الْوُضوحَ بِالْبُهْمَةِ، وَ الْجُمودَ بِالْبَلَلِ.»
«نور را با ظلمت، اشکار را با ناآشکار، خشکی را با رطوبت ضدّ و مخالف قرار داد.»

۲.۲ - أَضْداداً - خطبه ۱۹۲ (موعظه)

جمع آن که اضداد، سه بار در «نهج‌البلاغه» آمده است:
امیرالمومنین علی (علیه السلام) در موعظه‌ای فرمود:
«فَاتَّقوا اللهَ وَ لا تَكونوا لِنِعَمِهِ عَليْكُمْ أَضْداداً
«از خدا بترسيد و با نعمت‌هاى خدا بر خود ضديّت مكنيد!»

۲.۳ - الاَْضْدادِ - خطبه ۱ (درباره خداوند)

درباره خداوند فرمود:
«وَ الاَْضْدادِ المُتَعادِيَةِ.»
«و نيروهاى متضاد.»

۲.۴ - أَضْدادٌ - حکمت ۱۰۳ (قلب انسان)

امام (علیه‌السلام) درباره خلقت انسان فرمود:
«وَ لَهُ مَوادّ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ أَضْدادٌ مِنْ خِلافِها.»
«و اين شگرفى به خاطر آن است كه انگيزه‌هايى از حكمت و ضدّ آن در آن جمع است.»


این ماده یازده بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۵۹.    
۲. طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۹۰.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۰۳.    
۴. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۷، ص۶.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۲۴، خطبه ۱۸۶.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۴۳، خطبه ۱۸۱.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۷۳، خطبه ۱۸۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۲، خطبه ۱۸۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۲.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۷۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۱۹۷.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۷۱.    
۱۳. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۷۲.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۶، خطبه ۱۹۲.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۶، خطبه ۱۸۷.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۰، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۰، خطبه ۱۹۲.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۵.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۲۵.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۹۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۹۹.    
۲۲. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۴۶.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵، خطبه ۱.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه ۱.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۲.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۹۰.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۶۹.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۵۳.    
۳۱. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۹۷.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۹۵، حکمت ۱۰۳.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۷۵، حکمت ۱۰۸.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۷، حکمت ۱۰۸.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵۸، حکمت ۱۰۸.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۱.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۱.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۶۴۱.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۶۲.    
۴۰. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۷۱.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۲۳، خطبه ۶۴.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۲۴، خطبه ۱۸۶.    
۴۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۴۰، نامه ۳۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضد»، ج۲، ص۶۵۹.    






جعبه ابزار