ضَجْع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَجْع (به فتح ضاد و سکون جیم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای دراز کشیدن و خوابیدن است.
و
مَضجَع (به فتح میم و جیم) به معنای خوابگاه، قتلگاه و یا
قبر است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
قیامت و
بندگان صالح از این واژه استفاده نموده است.
این ماده هشت بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
ضَجْع به معنای دراز کشیدن و خوابیدن آمده است.
مَضجَع به معنای خوابگاه، قتلگاه و یا قبر آمده و جمع آن مضاجع است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قیامت فرموده است:
«فَكَيْفَ إِذا كانَ بَيْنَ طابَقَيْنِ مِنْ نار، ضَجيعَ حَجَر، وَ قَرينَ شَيْطان.» «چطور می‌شود که
انسان میان دو آجر بزرگ از
آتش باشد هم‌خوابه سنگ «وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ» و قرین
شیطان.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره بندگان صالح فرموده است:
«و تَجافَتْ عَنْ مَضاجِعِهِمْ جُنوبُهُمْ.» «پهلوهای آنان از خوابگاه‌هایشان کنار گشته است.» یعنی برای
عبادت از رختخواب برخاسته‌اند.
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره دگرگونی
دنیا فرمود:
«قائِدَةً لَهُ إِلى ضَنْكَ الْمَضْجَعِ وَ وَحْشَةِ الْمَرْجِعِ، و مُعايَنَةِ الْـمَحَلِّ وَ ثَوابِ الْعَمَلِ.» «و به سوى گورى تنگ و جايگاهى وحشتناک كه از آن‌جا محلّ خويش را در
بهشت و
دوزخ مى‌بيند، و پاداش اعمال خود را مشاهده مى‌كند، مى‌كشاند.»
درباره
قبر می‌فرمایند:
«وَ في ضيقِ الْمَضْجَعِ وَحيداََ.» «و در تنگناى قبر تنها مى‌ماند.»
درباره تنگی قبر فرمود:
«ضيقُ الْمَضْجَعِ، وَ تَوارَثْنا الْوَحْشَةَ.» «تنگى قبر ما را سخت در فشار قرار داده؛
وحشت و
ترس را از يكديگر به
ارث مى‌بريم.»
این ماده هشت بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضجع»، ج۲، ص۶۵۸.
