• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضَجْع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ضَجْع (به فتح ضاد و سکون جیم) از واژگان قرآن کریم به معنای دراز کشیدن (خوابیدن) است.
مَضاجع (به فتح میم) جمع مضجع، به معنای محل دراز کشیدن (خواب‌گاه) است.
این کلمه به صورت جمع سه بار در قرآن به کار رفته است.



ضَجْع دراز کشیدن (خوابیدن).
«ضَجَعَ‌ الرَّجُلُ‌ ضَجْعاً وَ ضُجُوعاً: وَضَعَ‌ جنبَهِ بالارض فهو ضَاجِعٌ‌».
مضاجع جمع مضجع، محل دراز کشیدن (خوابگاه) است.


به مواردی از ضَجْع که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْمَضاجِعِ‌ (آیه ۳۴ سوره نساء)

(فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی‌ الْمَضاجِعِ‌ وَ اضْرِبُوهُنَّ)
«آن‌ها را موعظه کنید، در خواب‌گاه‌ها از آن‌ها کنار باشید، آن‌ها را بزنید.»
این سه عمل به ترتیب است.


۲.۲ - مَضاجِعِهِمْ‌ (آیه ۱۵۴ سوره آل عمران)

(قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ اِلی‌ مَضاجِعِهِمْ‌)
«بگو اگر در خانه‌هایتان می‌بودید آنانکه قتل بر آنها نوشته شده بود حتما به سوی قتلگاه‌های خویش بیرون می‌شدند.»
مضجع اعمّ از آن‌است که خواب‌گاه باشد یا قبر یا قتل‌گاه. مراد از مضاجع در آیه قتلگاه‌هاست.
در زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) می‌خوانیم «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَای وَ عَلَی ضَجِیعَیْکَ آدَمَ وَ نُوحٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.» یعنی: سلام بر تو و بر دو هم مضجعت و هم قبرت آدم و نوح. بنابر روایتی که آدم و نوح نیز در آن‌جا مدفون‌اند.


۲.۳ - الْمَضاجِعِ‌ (آیه ۱۶ سوره سجده)

(تَتَجافی‌ جُنُوبُهُمْ عَنِ‌ الْمَضاجِعِ‌ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً)
(پهلوهاي‌شان از بسترها دور مى‌شود و شبانگاه به پا مى‌خيزند و رو به درگاه خدا مى‌آورند و پروردگار خود را با بيم و اميد مى‌خوانند.)






این کلمه به صورت جمع سه بار در قرآن به کار رفته است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۷۱-۱۷۲.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۶۳.    
۳. نساء/سوره۴، آیه۳۴.    
۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۵۴۶.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۴۵.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۳۵.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۶۹.    
۸. آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۷۵.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۴۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۰۴.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۶۳.    
۱۳. قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ج۱، ص۳۴۴.    
۱۴. سجده/سوره۳۲، آیه۱۶.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۶.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج، ص.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج، ص.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج، ص.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج، ص.    
۲۰. نساء/سوره۴، آیه۳۴.    
۲۱. آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۴.    
۲۲. سجده/سوره۳۲، آیه۱۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضجع»، ج۴، ص۱۷۱-۱۷۲.    






جعبه ابزار