ضجع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَجْع (به فتح ضاد و سکون جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای دراز کشیدن (خوابیدن)، و
مَضاجع (به فتح میم) جمع مضجع، به معنای محل دراز کشیدن (خوابگاه) است.
ضَجْع دراز کشیدن (خوابیدن) «ضَجَعَ الرَّجُلُ ضَجْعاً وَ ضُجُوعاً: وَضَعَ جنبَهِ بالارض فهو ضَاجِعٌ». و
مضاجع جمع مضجع، محل دراز کشیدن (خوابگاه) است.
(فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ) «آنها را
موعظه کنید، در خوابگاه‌ها از آنها کنار باشید، آنها را بزنید.» این سه عمل به ترتیب است.
(قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ اِلی مَضاجِعِهِمْ) «بگو اگر در خانه‌هایتان می‌بودید آنانکه قتل بر آنها نوشته شده بود حتما به سوی قتلگاه‌های خویش بیرون می‌شدند.»
مضجع اعمّ از آنست که خوابگاه باشد یا
قبر یا قتلگاه. مراد از مضاجع در آیه قتلگاه‌هاست. در
نهج البلاغه حکمت ۱۲۶ به شخصی فرماید:
دنیا کی تو را مغرور کرده؟! آیا با مصارع پدرانت از پوسیدگی؟
«اَمْ بِمَضَاجِعِ اُمَّهَاتِکَ تَحْتَ الثَّرَی.» که منظور از مضاجع قبور است.
در زیارت
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) می‌خوانیم
«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَای وَ عَلَی ضَجِیعَیْکَ آدَمَ وَ نُوحٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.» یعنی
سلام بر تو و بر دو هم مضجعت و هم قبرت
آدم و
نوح... بنا بر روایتی که آدم و نوح نیز در آنجا مدفون‌اند.
این کلمه به صورت جمع سه بار در کلام خدا یافته است، دو محل نقل شد، سومی آیه
(تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً) (پهلوهايشان از بسترها دور مى‌شود و شبانگاه به پا مى‌خيزند و رو به درگاه خدا مى‌آورند و پروردگار خود را با بيم و اميد مى‌خوانند...)
می‌باشد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضجع»، ج۴، ص۱۷۱-۱۷۲.
