ضال (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضالّ: (وَ وَجَدَكَ ضآلًّا فَهَدى) «ضالّ» از مادّه «
ضلال» از نظر لغت به دو معنا آمده: «گمشده» و «گمراه» مثلًا گفته مى‌شود:
الْحِكْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ «دانش، گمشده انسان با ايمان است». و به همين مناسبت، به معناى مخفى و غائب نيز آمده، لذا در
آیه ۱۰ «سجده» مى‌خوانيم منكران معاد مى‌گفتند:
(أَ إِذا ضَلَلْنَا فِي الأَرْضِ أَ إِنَّا لَفي خَلْقٍ جَديد) «هنگامى كه در زمين پنهان و غائب شديم در خلقت نوينى قرار خواهيم گرفت»؟
اگر
«ضاّل» در آيه مورد بحث، به معناى «گمشده» باشد، مشكلى پيش نمى‌آيد، و اگر به معناى «گمراه» باشد، منظور نداشتن دسترسى به راه
نبوت و
رسالت قبل از
بعثت است. و يا به تعبير ديگر، پيامبر در ذات خود چيزى نداشت، هر چه داشت از سوى خدا بود؛ بنابراين، در هر دو صورت مشكلى پيش نمى‌آيد.
(وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى) (و تو را گمشده يافت و هدايت كرد)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از ضلال در اينجا گمراهى نيست بلكه مراد عدم
هدایت است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضالّ»، ص۳۴۳.
