• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صُفْرَه (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صُفْرَه (به ضم صاد، سکون فاء و فتح راء) از واژگان قرآن کریم به معنای زردی است.
صَفْراء (به فتح صاد و سکون فاء) به معنای زرد رنگ و مؤنّث اصفر است‌.
صُفْر جمع اصفر است‌.
مشتقات صُفْرَه که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
صَفْراءُ (به فتح صاد و سکون فاء) به معنای زرد رنگ؛
مُصْفَرًّا (به سکون صاد، فتح فاء و فتح راء مشدد) به معنای زرد رنگ، است.




صُفْرَه به معنای زردی است.
صَفْراء به معنای زرد رنگ و مؤنّث اصفر است‌.
صفره را سیاهی نیز گفته‌اند.
راغب اصفهانی می‌گوید: صفره رنگی است میان سیاه و سفید، به سیاهی نزدیک‌تر است، لذا گاهی از سیاهی به صفره تعبیر آورند.


به مواردی از صُفْرَه که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - صَفْراءُ (آیه ۶۹ سوره بقره)

(قالَ اِنَّهُ یَقُولُ اِنَّها بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها)
«گفت: خدا فرماید: آن بقره‌ای زرد پررنگ‌ است.»
(لَوْنُها) فاعل‌ (فاقِعٌ) است‌.


۲.۲ - مُصْفَرًّا (آیه ۲۱ سوره زمر)

(ثُمَّ یَهِیجُ فَتَراهُ‌ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطاماً)
«سپس خشک می‌شود، می‌بینی که زردرنگ است و آن‌گاه شکسته می‌شود.»
صُفْر چنان‌که گفته‌اند جمع اصفر است‌.


۲.۳ - صُفْرٌ (آیه ۳۳ سوره مرسلات)

(اِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ کَاَنَّهُ جِمالَتٌ‌ صُفْرٌ)
«شراره‌هايى از خود پرتاب مى‌كند به بزرگى يک كاخ، گويى در سرعت و كثرت همچون شتران زردرنگى هستند كه به هر سو پراكنده مى‌شوند.»
(جِمالَتٌ صُفْرٌ) یعنی: شتران زردگون.


۲.۴ - مُصْفَرًّا آیه ۵۱ سوره روم)

(وَ لَئِنْ اَرْسَلْنا رِیحاً فَرَاَوْهُ‌ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ)
«اگر بادی‌ بفرستیم و زرع خویش را در اثر آن خشکیده بینند، کفران می‌کنند.»
ضمیر (فَرَاَوْهُ) ظاهرا به زرع راجع است و اصفر خشک شدن برگ‌ها است.
این آیه مقابل آیه ۴۸ روم است که فرمود:
(فَاِذا اَصابَ بِهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ اِذا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ.)
(هنگامى كه اين باران حيات‌بخش را به هر كس از بندگانش كه بخواهد برساند، ناگهان خوشحال مى‌شوند.)
بنابراین می‌توان آیه ذیل را این‌گونه معنا کرد:


۲.۵ - مُصْفَرًّا (آیه ۲۰ سوره حدید)

(ثُمَّ یَهِیجُ فَتَراهُ‌ مُصْفَرًّا)
«سپس می‌خشکد و آن‌ را تیره رنگ می‌بینی.»
نظیر: (وَ الَّذِی اَخْرَجَ الْمَرْعی‌ فَجَعَلَهُ غُثاءً اَحْوی‌)
(و آن كس كه چراگاه را به وجود آورد سپس آن را تيره و خشكيده ساخت.)



به موردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می‌شود:

۳.۱ - صُفْرُ (خطبه ۱۲۰)

امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «ذُبُلُ الشِّفاهِ مِنَ الدُّعاءِ صُفْرُ الاَْلْوانِ مِنَ السَّهَرِ»



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۳۳-۱۳۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۶۶.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۱۰.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۸۷.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۶۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۰۵.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۰۲.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۱۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۲۷۴.    
۱۱. حدید/سوره۵۷، آیه۲۰.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۸۵.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۵۴.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۶۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۷۲.    
۱۶. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۲۵۲.    
۱۷. مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۲ و ۳۳.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۴۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۵۴.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۱۴.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۳۴.    
۲۲. روم/سوره۳۰، آیه۵۱.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۰۵.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۰۳.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۴۹.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۰.    
۲۸. روم/سوره۳۰، آیه۴۸.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۰۹.    
۳۰. حدید/سوره۵۷، آیه۲۰.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۸۵.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۵۴.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۶۵.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۷۲.    
۳۵. اعلی/سوره۸۷، آیه۴- ۵.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۱.    
۳۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۶، خطبه ۱۲۰.    
۳۸. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۳۴، خطبه ۱۱۹.    
۳۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه ۱۲۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صفره»، ج۴، ص۱۳۳-۱۳۴.    






جعبه ابزار