• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَلْصال (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَلْصال (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صَلْصال (مفردات‌قرآن)، صَلْصال (لغات‌قرآن).


صَلْصال (به فتح صاد اول و دوم و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای گل خشک شده است.
کلمه صلصال فقط دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.


صَلْصال
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۵.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۰۶.    
[۳] فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۴، ص۳۴.    
به معنای گل خشک شده است.
«الطّینِ الجافّ - الطّینِ الیابس.»
[۴] ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۳۸۲.    

جوهری در صحاح گوید: آن گل خالص آمیخته به خاک است که چون بخشکد وقت دست زدن صدا می‌کند و چون آن‌ را بپزند فخّار گویند.
[۵] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح‌، ج۵، ص۱۷۴۵.    



برخی از مواردی که در «نهج البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - صَلْصَلَتْ - خطبه ۱ (خلقت آدم)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلقت آدم (علیه‌السلام) فرموده:
«فَجَبَلَ مِنْها صُورَةً... أَجْمَدَها حَتَّى اسْتَمْسَكَتْ وَ أَصْلَدَها حَتَّى صَلْصَلَتْ.»
[۶] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
[۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۴، خطبه ۱.    
[۸] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    

«خداوند از آن تربت مجسّمه‌ای ساخت... آن‌ را جامد کرد تا خود را گرفت و خشک و محکم کرد تا گل خشک شده گردید.»
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه ۱.    
[۱۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۴.    

(شرح های خطبه:
[۱۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۴-۳۸۵.    
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۱۷۲.    
[۱۳] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۲-۴۳.    
[۱۴] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۶.    
)


۲.۲ - الصَّلْصالِ - خطبه ۱ (شیطان)

آن حضرت درباره شیطان فرموده:
«وَ تَعَزَّزوا بِخِلْقَةِ النّارِ وَ اسْتَوْهَنوا خَلْقَ الصَّلْصالِ.»
[۱۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    
[۱۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۵، خطبه ۱.    
[۱۷] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    

«خودش را با خلق شدن از آتش عزیز و برتر دانست و خلق شده از گل خشک (آدم) را خوار شمرد.»
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه ۱.    
[۱۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۴.    

(شرح های خطبه:
[۲۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۶۲.    
[۲۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۱۸۵-۱۸۶.    
[۲۲] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸.    
[۲۳] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۷.    
)


این ماده دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۲۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
[۲۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۵.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۰۶.    
۳. ↑ فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۴، ص۳۴.    
۴. ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۳۸۲.    
۵. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح‌، ج۵، ص۱۷۴۵.    
۶. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۴، خطبه ۱.    
۸. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه ۱.    
۱۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۴.    
۱۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۴-۳۸۵.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۱۷۲.    
۱۳. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۲-۴۳.    
۱۴. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۶.    
۱۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    
۱۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۵، خطبه ۱.    
۱۷. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه ۱.    
۱۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۴.    
۲۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۶۲.    
۲۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۱۸۵-۱۸۶.    
۲۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸.    
۲۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۷.    
۲۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
۲۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صلصال»، ج۲، ص۶۴۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 1 نهج البلاغه
جعبه ابزار