• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَغَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَغَر (قاموس قرآن (جلد ۴))
مقالات مرتبط: صاغِر (لغات‌قرآن)، صَغَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)، استصغار.


صَغَر (به فتح صاد و راء) یا صِغَر (به کسر صاد و فتح غین) از واژگان قرآن کریم، به معنای کوچکی، مقابل کبر است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: صَغیر (به فتح صاد) به معنای کوچک، صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری، صاغر به معنای ذلیل یا کسی که به پستی راضی است.


صَغَر
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۸۵.    
[۳] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۲۴۳.    
[۴] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۶۵.    
(بر وزن فرس به فتح صاد و راء) یا صِغَر (بر وزن عنب به کسر صاد و فتح غین) به معنای کوچکی، مقابل کبر است، و آن در مقایسه چیزی با چیز دیگر گفته می‌شود، خواه به اعتبار زمان باشد، مثل کوچکی سنّ، یا به اعتبار جثّه باشد، یا قدر و مرتبه باشد. صَغیر به معنای کوچک. صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری. صاغر به قول راغب اصفهانی کسی است که به پستی راضی است
[۵] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۸۵.    
و طبرسی، ذلیل معنی کرده است.
[۶] شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۴.    


(وَ لا تَسْئَمُوا اَنْ تَکْتُبُوهُ‌ صَغِیراً اَوْ کَبِیراً اِلی‌ اَجَلِهِ)
[۷] بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
(...و از نوشتن بدهىِ مدت‌دار، چه کوچک باشد يا بزرگ، ملول نشويد هر چه باشد بنويسيد...)
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸.    

(وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی‌ صَغِیراً)
[۹] اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    
(...و بگو: «پروردگارا! همان‌گونه كه آنها مرا در كودكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده.)
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۴.    

(سَیُصِیبُ الَّذِینَ اَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَدِیدٌ)
[۱۱] انعام/سوره۶، آیه۱۲۴.    
(..در برابر مکر و فريب و نيرنگى كه مى‌كردند، گرفتار حقارت در پيشگاه خدا، و عذاب شديد خواهند شد.)
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۳.    
صغار در آیه به معنی ذلت و هوان است.
(حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
[۱۳] توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
(...پيكار كنيد تا زمانى كه با خضوع و تسليم، جزیه را به دست خود بپردازند.)
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۱.    
صاغر در آیه ظاهرا به معنی خضوع و طاعت است که یک نوع خواری است، چنانکه شیخ طوسی
[۱۵] شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
فرموده‌اند یعنی: تا جزیه را با دست بدهند در حالی‌که به حکومت اسلام خاضع و مطیع‌اند. راجع به جزیه و معنی‌ صاغِرُونَ‌ در کتاب سیری در اسلام فصل «اهل کتاب» مفصلا بحث کرده‌ام.
[۱۶] قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».
معنی صاغر بعید است در آیه، آن باشد که بعضی از فقهاء در بحث جزیه فرموده‌اند. به نظر می‌آید که مراد از صاغِرُونَ‌ سایر شرایط ذمّه باشد، چون خضوع به حکومت اسلامی همان تسلیم شدن به شرائط ذمّه است.
در جریان حضرت سلیمان آمده‌ (وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها اَذِلَّةً وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
[۱۷] نمل/سوره۲۷، آیه۳۷.    
(...و آنان را از آن سرزمين با ذلّت و حقارت بيرون مى‌رانيم!)
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۰.    
ذلیل بودن به واسطه رفتن عزّت و حکومت و استقلال و صاغر بودن در اثر اسارت و گرفتاری است.
[۱۹] شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۲، ص۷۱۰.    

در صاغر و صغار معنای اوّل ملحوظ و در نظر است، که صاغر در اثر صغر قدر و منزلت، ذلیل شده و صغار در نتیجه از بین رفتن و صغیر شدن حیثیّت و مقام شخص است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۸۵.    
۳. ↑ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۲۴۳.    
۴. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۶۵.    
۵. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۸۵.    
۶. ↑ شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۴.    
۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸.    
۹. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۴.    
۱۱. ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۲۴.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۳.    
۱۳. ↑ توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۱.    
۱۵. ↑ شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
۱۶. ↑ قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».
۱۷. ↑ نمل/سوره۲۷، آیه۳۷.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۰.    
۱۹. ↑ شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۲، ص۷۱۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صغر»، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات قرآنی | مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان قرآن
جعبه ابزار