صَرْح (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرْح (به فتح صاد و سکون راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای آشكار كردن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
تَصْريح (به فتح تاء و سکون صاد) از اين ماده لازم نيز آمده است؛
•
مُصارَحَة (به ضم میم و فتح راء و حاء) به معنی
تظاهر است؛
•
صَريح (به فتح صاد) یعنی آشكار و آنكه داراى
نسب صحيح است؛
•
مُصَرَّحات (به ضم میم و فتح صاد و راء مشدد) اموالى است كه محل
حلال آن آشكار است.
از اين ماده شش مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
صَرْح به معنای آشكار كردن آمده است.
«
صَرَّحَ الاَمر: بَینَّه وَ اَظهَرَه.»
تَصْريح از اين ماده لازم نيز آمده است.
مُصارَحَة به معنی تظاهر است.
صَريح یعنی آشكار و آنكه داراى نسب صحيح است؛
مقابل لصیق که به کسی بدون نسب
الحاق کنند.
مُصَرَّحات اموالى است كه محل حلال آن آشكار است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وقت شروع
جنگ مى‌فرمود:
«اللَّهُمَّ قَدْ صَرَّحَ مَكْنونُ الشَّنآنِ وَ جاشَتْ مَراجِلُ الاَْضْغانِ اللَّهُمَّ إِنّا نَشْكوا إِلَيکَ.» «خدایا
عداوت پنهان آشکار شده و دیگ‌های کینه‌ها به غلیان آمده است.»
آن حضرت در
ذمّ اهل
کبر فرموده:
«أَلا وَ قدْ أَمْعَنْتُمْ في الْبَغْیِ وَ أَفْسَدْتُمْ فی الاَْرْضِ مُصارَحَةً لله بِالمُناصَبَةِ.» «در
تجاوز زیاده روی کردید و در زمین
فساد کردید برای آشکار کردن
عداوت با
خدا.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
معاویه نوشته است:
«وَ لا أَبوسُفْيانَ كَأَبی طالِب وَ لا المُهاجرُ كالطَّليقِ وَ لا الصَّريحُ كَاللَّصيقِ.» «
ابو‌سفیان مانند
ابو‌طالب نیست،
مهاجر که ما هستیم مانند
طلقاء نیست. (اشاره به فاذهبوا انتم الطلقاء) و صریح مانند لصیق نیست.»
مراد از
صَریح در این‌جا کسی است که از روی
اعتقاد و
اخلاص اسلام آورده و لصیق کسی که از روی
نفاق و غرض دنیایی اسلام قبول کرده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با
انسان در وقت
مرگ فرموده:
«يَتَذَكَّرُ أَمْوالاً جَمَعَها أَغْمَض فی مَطالِبِها وَ أَخَذَها مِنْ مُصَرَّحاتِها وَ مُشْتَبِهاتِها.» (به ياد ثروت‌هايى كه جمع كرده مى‌افتد؛ همان ثروتى كه در جمع‌آورى آن چشم‌ها را به هم گذارده و از حلال و
حرام و مشكوک، گرفته و
گناه جمع‌آورى آن‌ها همراه اوست.)
آن حضرت فرمود:
«إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ العِبَرُ عَمّا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ المَثُلاتِ حَجَزَهُ التَّقْوَى.» (کسى که از اعمال و کردار گذشتگان و عواقب
سوء آن
عبرت گیرد،
تقوا وى را از فرو رفتن در آن گونه
شبهات و بدبختی‌ها باز دارد.)
این ماده شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صرح»، ج۲، ص۶۳۴.
