صَرْح (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرْح (به فتح صاد و سکون راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای آشكار كردن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
تَصْريح (به فتح تاء و سکون صاد) از اين ماده لازم نيز آمده است؛
•
مُصارَحَة (به ضم میم و فتح راء و حاء) به معنی
تظاهر است؛
•
صَريح (به فتح صاد) یعنی آشكار و آنكه داراى
نسب صحيح است؛
•
مُصَرَّحات (به ضم میم و فتح صاد و راء مشدد) اموالى است كه محل
حلال آن آشكار است.
از اين ماده شش مورد در «
نهج البلاغه» آمده است.
صَرْح به معنای آشكار كردن آمده است.
«
صَرَّحَ الاَمر: بَینَّه وَ اَظهَرَه.»
تَصْريح از اين ماده لازم نيز آمده است.
مُصارَحَة به معنی تظاهر است.
صَريح یعنی آشكار و آنكه داراى نسب صحيح است؛
مقابل لصیق که به کسی بدون نسب
الحاق کنند.
مُصَرَّحات اموالى است كه محل حلال آن آشكار است.
برخی از مواردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وقت شروع
جنگ مى‌فرمود:
«اللَّهُمَّ قَدْ صَرَّحَ مَكْنونُ الشَّنآنِ وَ جاشَتْ مَراجِلُ الاَْضْغانِ اللَّهُمَّ إِنّا نَشْكوا إِلَيکَ.» «خدایا
عداوت پنهان آشکار شده و دیگ‌های کینه‌ها به غلیان آمده است.»
آن حضرت در
ذمّ اهل
کبر فرموده:
«أَلا وَ قدْ أَمْعَنْتُمْ في الْبَغْیِ وَ أَفْسَدْتُمْ فی الاَْرْضِ مُصارَحَةً لله بِالمُناصَبَةِ.» «در
تجاوز زیاده روی کردید و در زمین
فساد کردید برای آشکار کردن عداوت با
خدا.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
معاویه نوشته است:
«وَ لا أَبوسُفْيانَ كَأَبی طالِب وَ لا المُهاجرُ كالطَّليقِ وَ لا الصَّريحُ كَاللَّصيقِ.» «
ابو‌سفیان مانند
ابو‌طالب نیست،
مهاجر که ما هستیم مانند
طلقاء نیست. (اشاره به فاذهبوا انتم الطلقاء) و صریح مانند لصیق نیست.»
مراد از
صَریح در این‌جا کسی است که از روی
اعتقاد و
اخلاص اسلام آورده و لصیق کسی که از روی
نفاق و غرض دنیایی اسلام قبول کرده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با
انسان در وقت
مرگ فرموده:
«يَتَذَكَّرُ أَمْوالاً جَمَعَها أَغْمَض فی مَطالِبِها وَ أَخَذَها مِنْ مُصَرَّحاتِها وَ مُشْتَبِهاتِها.» (به ياد ثروت‌هايى كه جمع كرده مى‌افتد؛ همان ثروتى كه در جمع‌آورى آن چشم‌ها را به هم گذارده و از حلال و
حرام و مشكوک، گرفته و
گناه جمع‌آورى آن‌ها همراه اوست.)
آن حضرت فرمود:
«إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ العِبَرُ عَمّا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ المَثُلاتِ حَجَزَهُ التَّقْوَى.» (کسى که از اعمال و کردار گذشتگان و عواقب
سوء آن
عبرت گیرد،
تقوا وى را از فرو رفتن در آن گونه
شبهات و بدبختی‌ها باز دارد.)
این ماده شش بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صرح»، ج۲، ص۶۳۴.
