صَدّ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

صَدّ (به فتح صاد و تشدید دال) و صُدود (به ضم صاد) از واژگان قرآن کریم به معنای اعراض، انصراف و گاهی به معنی منع و برگرداندن است.
صدّ و صدود هر دو لازم و متعدی هستند، اما به عقیده برخی صدود لازم بوده و صدّ هم لازم و هم متعددی می‌آید.
مشتقات صَدّ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:

---

صَدّ به معنای اعراض، انصراف و گاهی به معنی منع و برگرداندن است.
به عقیده راغب اصفهانی صَدّ و صُدُود، گاهی به معنی اعراض، انصراف و گاهی به معنی منع و برگرداندن است. یعنی هر دو لازم و متعدی است.
به عقیده مجمع البیان، الصحاح، قاموس المحیط و اقرب الموارد صدود لازم است، به معنی اعراض ولی صدّ لازم و متعدی هر دو می‌آید.
راغب اصفهانی آن‌را به قولی نسبت می‌دهد.
فعل آن در صورت لازم بودن از نصر ینصر و ضرب یضرب و در صورت متعدی بودن فقط از نصر ینصرآمده است.
ضمنا قول راغب اصفهانی درباره متعدی بودن صدود مورد تصدیق قرآن نیست که صدود فقط یک بار در قرآن آن هم لازم است، گرچه راغب اصفهانی متعدی گفته و آیه این‌ است‌: (رَاَیْتَ الْمُنافِقِینَ‌ یَصُدُّونَ‌ عَنْکَ‌ صُدُوداً)

---

به مواردی از صَدّ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - صُدُوداً (آیه ۶۱ سوره نساء)

(رَاَیْتَ الْمُنافِقِینَ‌ یَصُدُّونَ‌ عَنْکَ‌ صُدُوداً)
می‌بینی که منافقان از تو اعراض می‌کنند اعراضی محکم.»

۲.۲ - صَدُّوکُمْ‌ (آیه ۲ سوره مائده)

(اَنْ‌ صَدُّوکُمْ‌عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ)
(... شما را از آمدن به مسجدالحرام در سال حدیبیه باز داشتند... )

۲.۳ - تَصُدُّونَ‌ (آیه ۸۶ سوره اعراف)

(وَ تَصُدُّونَ‌ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ)
(و بر سر هر راه ننشينيد تا كسانى را كه به خدا ايمان آورده‌اند تهديد كنيد و از راه خدا باز داريد...)

۲.۴ - یَصُدَّکُمْ‌ (آیه ۹۱ سوره مائده)

(وَ یَصُدَّکُمْ‌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ)
(...و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد...)

۲.۵ - صَدَّ (آیه ۵۵ سوره نساء)

(فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ‌صَدَّ عَنْهُ)
«از آن‌ها بعضی به حق ایمان آورده و بعضی اعراض کرده است.»

۲.۶ - صَدُّوا (آیه ۱۶۷ سوره نساء)

(اِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ)
«آنان‌که کافر شده و از راه خدا اعراض کردند.»

۲.۷ - یَصُدُّونَ‌ (آیه ۳۴ سوره توبه)

(لَیَاْکُلُونَ اَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ یَصُدُّونَ‌ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ)
(...اموال مردم را به باطل و ناروا مى‌خورند، و آنان را از راه خدا باز مى‌دارند...)

۲.۸ - صَدٌّ (آیه ۲۱۷ سوره بقره)

(قُلْ قِتالٌ فِیهِ کَبِیرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ)
«بگو جنگ در ماه حرام کاری بزرگ و اعراض از دین خداست.»

۲.۹ - یَصِدُّونَ‌ (آیه ۵۷ سوره زخرف)

(وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلًا اِذا قَوْمُکَ مِنْهُ‌ یَصِدُّونَ‌)
(و هنگامى كه درباره فرزند مریم مَثَلى زده شد، ناگهان قوم تو بخاطر آن داد و فرياد راه انداختند.)

---