صَدَیٰ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدَیٰ (به فتح صاد و دال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
عطش يا شدت عطش است.
تَصَدّى (به فتح تاء و صاد و دال مشدد) به معنای تعرّض (سربلند كردن و نگاه كردن) است.
از اين ماده فقط دو مورد در «
نهج البلاغه» آمده است.
صَدَى به معنای عطش يا شدت عطش آمده است.
تَصَدّى به معنای تعرّض (سربلند كردن و نگاه كردن) آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با
دنیا فرموده:
«أَلا وَ إِنَّ الدُّنْيا قَدْ تَصَرَّمَتْ... فَلَمْ يَبْقَ مِنْها إِلاّ سَمَلَةٌ كَسَمَلَةِ الاِْداوَةِ أَوْ جُرْعَةٌ كَجُرْعَةِ الْمَقْلَةِ لَوْ تَمَزَّزَها الصَّدْيانُ لَمْ يَنْقَعْ.» «يعنى دنيا سپرى شده... و نمانده از آن مگر به قدر جرعه سنگريزه اندازه كه اگر آدم عطشان آن را بمكد سيراب نمى‌شود.»
«
مقلة» سنگريزه‌اى است كه مسافران در ظرف مى‌گذارند و آب مى‌ريزند تا آب به قدر آن باشد و با اين كار آب را براى خوردن سهميّه بندى مى‌كنند كه يكى از ديگرى بيش‌تر نخورد.
«تمزّز» ذرّه ذرّه مكيدن است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنيا همچنین فرموده:
«أَلا وَ هیَ الْمُتَصَدّيَةُ الْعَنونُ وَ الْجامِحَةُ الْحَرونُ وَ الْمائِنَةُ الْخأون.» «بدانيد دنيا مانند زنى است كه خود را به مردان نشان مى‌دهد تا آن‌ها را به خود مايل كند و خود نمایى كننده است؛ مركب تند خوست كه چون خواستى راه برود مى‌ايستد و دروغگوى خيانتكار است.»
این واژه فقط دو مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدی»، ج۲، ص۶۳۳.
