• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَدَف (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَدَف (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صَدَف (مفردات‌قرآن)، صَدَفَ (لغات‌قرآن).


صَدَف (به فتح صاد و دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای اعراض شدید است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
• تَصادَف (به فتح تاء و صاد و دال) و مُصادَفَه (به ضم میم و فتح دال و فاء) به معنای تلاقى و روبرو شدن و موافقت است؛
• اَصْداف البحار (به فتح همزه و سکون صاد) یعنی صدف‌هاى درياها كه در جوف بعضى از آن‌ها مرواريد باشد و آن دو بار در نهج البلاغه آمده است.



صَدَف
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۲.    
[۲] فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۷۸.    
به معنای اعراض شدید آمده است.
«صَدَفَ عَنهُ: اَعْرَضَ.»
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط القلم، ج۱، ص۴۷۸.    

تَصادَف و مُصادَفَه به معنای تلاقى و روبرو شدن و موافقت است؛ چنانكه در خطبه ۸۲
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۴۹، خطبه ۸۲.    
و خطبه ۱۰۴
[۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۳۳، خطبه ۱۰۴.    
آمده است.
اَصْداف البحار یعنی صدف‌هاى درياها كه در جوف بعضى از آن‌ها مرواريد باشد.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الصّادِفين - خطبه ۱۰۲ (دنیا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیا فرموده:
«أَيُّها النّاسُ انْظُروا إِلى الدُّنْيا نَظَرَ الزّاهِدينَ فيها الصّادِفينَ عَنْهَا.»
[۶] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۹، خطبه ۱۰۲.    
[۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۹۷، خطبه ۱۰۱.    
[۸] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۴۸، خطبه ۱۰۳.    

«نگاه کنید به دنیا مانند نگاه کردن زاهدان در آن و اعراض کنندگان از آن.»
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۷، خطبه ۱۰۳.    
[۱۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۹.    

(شرح های خطبه:
[۱۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰.    
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۴۰۶-۴۰۷.    
[۱۳] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۸۱-۱۸۲.    
[۱۴] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۰۵.    
)


۲.۲ - فاصْدِفوا - خطبه ۱۲۰ (تحذیر از شیطان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در تحذیر از شیطان فرماید:
«فاصْدِفوا عَنْ نَزَغاتِهِ وَ نَفَثاتِهِ.»
[۱۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۷، خطبه ۱۲۰.    
[۱۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۳۵، خطبه ۱۱۹.    
[۱۷] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه ۱۲۱.    

«اعراض کنید و برگردید از انحراف‌ها و تلقیفن‌های شیطان.»
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۵، خطبه ۱۲۱.    
[۱۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۹.    

(شرح های خطبه:
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۲۳-۲۲۴.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۳۸-۱۳۹.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۹۲.    
)


۲.۳ - الاَْصْداف - خطبه ۹۰ (علم خدا به اسرار)

آن حضرت می‌فرماید:
«عالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرينَ... وَ ما أوْعَتْهُ الاَْصْدافُ وَ حَضَنَتْ عَلَيْهِ أَمْواجُ الْبِحارِ.»
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
[۲۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    

«داناى اسرار رازداران است و مى‌داند آنچه را كه صدف‌ها در درون دارد و آنچه را كه امواج دريا در آغوش گرفته است.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴.    

(شرح های خطبه:
[۲۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۱.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۸۹.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۵۴.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
)


۲.۴ - أَصْداف - خطبه ۹۰ (توصیف خدا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«وَ ضَحِكَتْ عِنْهُ أَصْدافُ الْبِحارِ.»
[۳۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۰-۱۸۱، خطبه ۹۰.    
[۳۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۶۰، خطبه ۸۹.    
[۳۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۴، خطبه ۹۱.    

«و از آن، صدف‌هاى دريا دهان باز كردند.»
[۳۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۹، خطبه ۹۱.    
[۳۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸۱.    

(شرح های خطبه:
[۳۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹۱.    
[۳۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۲۹-۳۰.    
[۳۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۹۹-۳۰۰.    
[۴۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۰۲.    
)


اصداف البحار دو بار در نهج البلاغه آمده است.
[۴۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰.    
[۴۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۰-۱۸۱، خطبه ۹۰.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۲.    
۲. ↑ فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۷۸.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط القلم، ج۱، ص۴۷۸.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۴۹، خطبه ۸۲.    
۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۳۳، خطبه ۱۰۴.    
۶. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۹، خطبه ۱۰۲.    
۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۹۷، خطبه ۱۰۱.    
۸. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۴۸، خطبه ۱۰۳.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۷، خطبه ۱۰۳.    
۱۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۹.    
۱۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۴۰۶-۴۰۷.    
۱۳. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۸۱-۱۸۲.    
۱۴. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۰۵.    
۱۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۷، خطبه ۱۲۰.    
۱۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۳۵، خطبه ۱۱۹.    
۱۷. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه ۱۲۱.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۵، خطبه ۱۲۱.    
۱۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۹.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۲۳-۲۲۴.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۳۸-۱۳۹.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۹۲.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
۲۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴.    
۲۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۱.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۸۹.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۵۴.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
۳۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۰-۱۸۱، خطبه ۹۰.    
۳۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۶۰، خطبه ۸۹.    
۳۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۴، خطبه ۹۱.    
۳۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۹، خطبه ۹۱.    
۳۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸۱.    
۳۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹۱.    
۳۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۲۹-۳۰.    
۳۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۹۹-۳۰۰.    
۴۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۰۲.    
۴۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰.    
۴۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۰-۱۸۱، خطبه ۹۰.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدف»، ج۲، ص۶۳۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 102 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 104 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 120 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 82 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 90 نهج البلاغه
جعبه ابزار