صغر (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَغَر (به فتح صاد و راء) یا
صِغَر (به کسر صاد و فتح غین) یکی از
واژگان نهج البلاغه به معنای کوچکی و آن در مقایسه چیزی با چیز دیگر است، خواه باعتبار زمان باشد مثل کوچکی سنّ یا باعتبار جثّه یا قدر و منزلت و کلماتی مانند
صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری و
اِسْتِصْغار (به کسر الف و تاء) کوچک دانستن از مشتقات این واژه‌اند که
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف
متقین و اعراض کنندگان از
جهاد و... از این واژه استفاده نموده است.
صَغَر یا
صِغَر به معنای کوچکی و آن در مقایسه چیزی با چیز دیگر گفته می‌شود، خواه باعتبار زمان باشد مثل کوچکی سنّ یا باعتبار جثّه یا قدر و منزلت و
صَغار به معنای ذلت و خواری است.
که
طبرسی آن را به ذلیل معنی کرده است.
و کلمه «اِسْتِصْغار» به معنای کوچک دانستن آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف متقین فرموده است:
«عَظُمَ الْخَالِقُ فِي أنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِي أَعْيُنِهِمْ» (خالق و
آفریدگار در
روح و جانشان بزرگ جلوه كرده (به همين جهت) غير
خداوند در نظرشان كوچک است.)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اعراض کنندگان از جهاد فرموده است:
«فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ، ... دُيِّثَ بِالصَّغَارِ وَالقَمَاءَةِ» «هر که جهاد را از روی اعراض ترک کند ذلیل می‌شود با خواری و حقارت.» صغار (مثل رجال) جمع صغیر است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره مصائب فرموده است:
«مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ ابْتَلاَهُ اللهُ بِكِبَارِهَا.» (کسى كه مصايب كوچک را بزرگ شمارد، خداوند او را به مصيبت‌هاى بزرگ مبتلا مى‌سازد.)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
اهل‌بیت فرموده است:
«أَلَمْ أَعْمَلْ فِيكُمْ بِالثَّقَلِ الاَْكْبَرِ! وَأَتْرُكْ فِيكُمُ الثَّقَلَ الاَْصْغَرَ» آیا به ثقل اکبر (
قرآن) در میان شما عمل نکردم و آیا ثقل اصغر (اهل‌بیت) را در میان شما نمی‌گذارم.) منظور
حسنین (علیهم‌السلام) و نه امام دیگر است.
این ماده موارد زیادی در «
نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«لاَ تَلْتَقِي بِذَمِّهِمْ الشَّفَتَانِ، اسْتِصْغَاراً لِقَدْرِهِمْ» ( كه لبها جز به مذمّت آنها حركت نمى‌کند، تا مقام آنها کوچک شمرده شود.)
«وَصَغَّرَ شَيْئاً فَصَغَّرَهُ» (کوچک‌ها را كوچک و كم اهميّت.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صغر»، ج۲، ص۶۳۷.
