• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَغَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صَغَر (به فتح صاد و راء) یا صِغَر (به کسر صاد و فتح غین) از واژگان قرآن کریم به معنای کوچکی مقابل کبر است.
مشتقات صَغَر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
صَغیر (به فتح صاد) به معنای کوچک؛
صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری؛
صاغِرُونَ‌ (به کسر غین و ضم راء) به معنای افراد ذلیل یا کسانی که به پستی راضی هستند، است.


صَغَر و صِغَر به معنای کوچکی، مقابل کبر است.
صَغَر و صِغَر در مقایسه چیزی با چیز دیگر گفته می‌شود، خواه به اعتبار زمان باشد، مثل: کوچکی سنّ، یا به اعتبار جثّه باشد و یا به اعتبار قدر و مرتبه باشد.
صَغیر به معنای کوچک است.
صَغار (به فتح صاد) به معنای ذلت و خواری است.
صاغر به قول راغب اصفهانی کسی است که به پستی راضی است.
طبرسی آن را ذلیل معنا کرده است.


به مواردی از صَغَر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - صَغِیراً (آیه ۲۸۲ سوره بقره)

(وَ لا تَسْئَمُوا اَنْ تَکْتُبُوهُ‌ صَغِیراً اَوْ کَبِیراً اِلی‌ اَجَلِهِ)
(و از نوشتن بدهىِ مدت‌دار، چه کوچک يا بزرگ باشد، ملول نشويد و هر چه باشد؛ بنويسيد.)


۲.۲ - صَغِیراً (آیه ۲۴ سوره اسراء)

(وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی‌ صَغِیراً)
(و بگو: پروردگارا! همان‌گونه كه آن‌ها مرا در كودكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده.)


۲.۳ - صَغارٌ (آیه ۱۲۴ سوره انعام)

(سَیُصِیبُ الَّذِینَ اَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَدِیدٌ)
(در برابر مكر، فريب و نيرنگى كه مى‌كردند، گرفتار حقارت در پيشگاه خدا و عذاب شديد، خواهند شد.)
صغار در آیه به معنی ذلت و هوان است.


۲.۴ - صاغِرُونَ‌ (آیه ۲۹ سوره توبه)

(حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
(پيكار كنيد تا زمانى كه با خضوع و تسليم، جزیه را به دست خود بپردازند.)
صاغر در آیه ظاهرا به معنی خضوع و طاعت است که یک نوع خواری است، چنان‌که شیخ طوسی بیان کردند، یعنی: تا جزیه را با دست بدهند در حالی‌که به حکومت اسلام خاضع و مطیع‌ هستند. راجع به جزیه و معنی‌ صاغِرُونَ‌ در کتاب سیری در اسلام فصل «اهل کتاب» مفصلا بحث کرده‌ام.
[۳۱] قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».

معنی صاغر در آیه بعید است آن باشد که بعضی از فقهاء در بحث جزیه فرموده‌اند. به نظر می‌آید که مراد از صاغِرُونَ‌ سایر شرایط ذمّه باشد، چون خضوع به حکومت اسلامی همان تسلیم شدن به شرایط ذمّه است.


۲.۵ - صاغِرُونَ‌ (آیه ۳۷ سوره نمل)

در جریان حضرت سلیمان آمده‌:
(وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها اَذِلَّةً وَ هُمْ‌ صاغِرُونَ‌)
(و آنان را از آن سرزمين با ذلّت و حقارت بيرون مى‌رانيم.)
ذلیل بودن به واسطه رفتن عزّت، حکومت، استقلال و صاغر بودن در اثر اسارت و گرفتاری است.
در صاغر و صغار معنای اوّل ملحوظ و در نظر است که صاغر در اثر صغر قدر و منزلت، ذلیل شده و صغار در نتیجه از بین رفتن و صغیر شدن حیثیّت و مقام شخص است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۶۵.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۵.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۴.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۹۶.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۰۴.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۰۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۸۴.    
۱۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۴.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۴.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۱۱۰.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۸۰-۸۱.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۲۱.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۲۴۱.    
۱۸. انعام/سوره۶، آیه۱۲۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۳.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۴۷۰.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۴۱.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۲۶۱.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،ج۴، ص۱۵۶.    
۲۴. توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۱.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۱۵.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۳۷.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۶۷.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
۳۰. طبرسی، فصل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰.    
۳۱. قرشی، علی‌اکبر، سیری در اسلام، فصل «اهل کتاب».
۳۲. نمل/سوره۲۷، آیه۳۷.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۰.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۵۱۵.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۶۲.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۰۹.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۲.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۷۱۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صغر»، ج۴، ص۱۲۹-۱۳۰.    






جعبه ابزار