صَرْع (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرْع (به فتح صاد) یا
صِرْع (به کسر صاد) به معنای به خاک انداختن از
واژگان نهج البلاغه است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
صَریع (به فتح صاد) به معنای به
خاک انداخته شده؛
•
صَرْعَی (به فتح صاد و عین و سکون راء) جمع
صَریع؛
•
مُصارَعَه (ضم میم و فتح راء و عین) به معنای کشتی گرفتن؛
•
مَصْرَع (به فتح میم و راء و سکون صاد) به معنی قتلگاه و جایی كه
انسان در آن انداخته مى‌شود و جمع آن
مَصارِع (به فتح میم و کسر راء) است.
از اين ماده موارد زيادى در «نهج البلاغه» آمده است.
صَرع و
صِرع به معنای به خاک انداختن آمده است.
«
صَرْعاً و مُصَرْعاً: طَرَحَهُ عَلَی اَلارْض.»
صَریع به معنای به خاک انداخته شده، آمده است.
صَرْعَی جمع
صَریع است.
مُصارَعَه به معنی کشتی گرفتن است.
مَصْرَع به معنی قتلگاه و جایی كه انسان در آن انداخته مى‌شود و جمع آن
مَصارِع است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«مَنْ صارَعَ الْحَقَّ صَرَعَهُ.» «هر که با
حق کشتی بگیرد، حق او را به خاک می‌اندازد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اغوا شدگان به دست منافقان فرموده:
«لَهُمْ بِكُلِّ طَريق صَريعٌ وَ إلى كُلِّ قَلْب شَفيعٌ.» «آن‌ها را در هر راه افتاده‌ای هست و به هر
قلب واسطه و شفاعت‌گری دارند.»
آن حضرت به
خوارج فرمود:
«فأَنا نَذيرٌ لَكُمْ أَنْ تُصْبِحوا صَرْعَى بِأَثْناءِ هذا النَّهَرِ.» «من شما را
انذار می‌کنم از اینکه کشتگان اثنای این
نهر باشید.»
آنگاه که گفتند: خوارج از رودخانه
نهروان گذشته‌اند؛ آن حضرت فرمود:
«مَصارِعُهُمْ دونَ النُّطْفَةِ وَ اللهِ لا يُفْلِتُ مِنْهُمْ عَشَرَةٌ وَ لا يَهْلِکُ مِنْكُمْ عَشَرَةٌ.» (قتلگاه آنان، اين سو، در كنار نهر است! به
خدا سوگند از آنان حتّى ده نفر باقى نخواهد ماند و از شما ده نفر كشته نخواهد شد.)
یعنی قتلگاه آن‌ها کنار نهر است. این سخن در «فلت» خواهد آمد.
از ماده موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صرع»، ج۲، ص۶۳۵.
