صدع (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدْع (به فتح صاد و سکون دال) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای شكافتن و آشكار كردن که
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف
رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) و در مقام
نصیحت از این واژه استفاده نموده است.
صَدْع به معنای شكافتن و آشكار كردن
«صَدَّعَهُ تَصْدِيعاً: شَقَّه»
و «صَدَعَ الامر: كَشَفَه» و نيز در حالت اسمی به معنای شكاف آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف رسول خدا (صلى‌اللّه‌عليه‌و‌آله) فرموده است: «
«فَصَدَعَ بَمَا أُمِرَ بِهِ، وَبَلَّغَ رِسَالَةِ رَبِّهِ، فَلَمَّ اللهُ بِهِ الصَّدْعَ، وَرَتَقَ بِهِ الْفَتْقَ»»
«آنچه كه مأمور شده بود آشكار كرد، پيام‌هاى خدايش را رسانيد،
خداوند به وسيله او شكاف و اختلاف را برداشت و تأليف نمود، و باز شده را بست.» در اينجا اسم و مصدر هر دو آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام نصيحت فرموده است: «
«وَلاَ تَصَدَّعُوا عَلَى سُلْطَانِكُمْ فَتَذُمُّوا غِبَّ فِعَالِكُمْ»»
«از
امام خويش متفرق نشويد، و گرنه بر عاقبت كارتان خود را ملامت خواهيد كرد.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) شكاف‌هاى آسمان فرموده است: «
«وَلاَحَمَ صُدُوعَ انْفِرَاجِهَا»»
«خداوند شكاف‌هاى شكافته شدن آسمان را بست.» «تَصَدَّعَ» شكافته شدن و پركندگى است.
صدوع در اینجا (
خطبه ۹۱) به معنى شكاف‌ها است.
این واژه يازده مورد در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«
«مِنَ الشَّجَرَةِ الَّتِي صَدَعَ»»
(درخت وجودش از بهترين درختان بود. در
حرم امن خداوند روييد.)
«
«وَمَنَاهِجُ الدِّينِ طَامِسَةٌ، فَصَدَعَ بِالْحَقِّ»»
(جاده‌هاى
دین محو و نابود شده بود، او
حق را آشكار ساخت.)
«
«وَاصْدَعِ الْمَالَ صَدْعَيْنِ»»
((به هنگام گرفتن حق خدا) حيوانات را دو قسمت كن و صاحبش را مخيّر ساز.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدع»، ج۲، ص۶۳۲.
