صَدْع (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدْع (به فتح صاد و سکون دال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شكافتن و آشكار كردن است و در حالت اسمی، به معنی «شكاف» است.
این ماده در نهج البلاغه همه به دو معنى فوقند.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
• تَصَدَّع (به فتح تاء و صاد و دال مشدد) به معنی شكافته شدن و پركندگى است؛
• صُدوع (به ضم صاد و دال) به معنى شكاف‌ها است.
یازده مورد از اين ماده در «نهج البلاغه» آمده است.
صَدْع به معنای شكافتن و آشكار كردن است.
صَدَّعَهُ صدعا: شَقَّه و «
صَدَعَ الامر: كَشَفَه» و نيز در حالت اسمی به معنای شكاف آمده است.
تَصَدَّع به معنی شكافته شدن و پركندگى است.
صُدوع به معنى شكاف‌ها است.
برخی از مواردی که در «نهج البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) فرموده:
«فَصَدَعَ بَما أُمِرَ بِهِ وَ بَلَّغَ رِسالَةِ رَبِّهِ فَلَمَّ اللهُ بِهِ الصَّدْعَ وَ رَتَقَ بِهِ الْفَتْقَ.» «آنچه كه مأمور شده بود
آشکار كرد، پيام‌هاى خدايش را رسانيد،
خداوند به وسيله او شكاف و
اختلاف را برداشت و تأليف نمود و باز شده را بست.»
در اينجا
اسم و
مصدر هر دو آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام
نصیحت فرموده:
«وَ لا تَصَدَّعوا عَلَى سُلْطانِكُمْ فَتَذُمّوا غِبَّ فِعالِكُمْ.» «از
امام خويش متفرق نشويد و گرنه بر عاقبت كارتان خود را
ملامت خواهيد كرد.»
درباره آسمان‌ها فرموده:
«وَ لاحَمَ صُدوعَ انْفِراجِها.» يعنى «خداوند شكاف‌هاى شكافته شدن آسمان را بست.»
این واژه يازده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدع»، ج۲، ص۶۳۲.
