شکر (منطق)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شکر، یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به‌معنای تقریر
خطیب از محاسن و منافع امر واقع شده در گذشته است.
خطابه بر سه نوع است:
مشاوَرات،
منافَرات و
مشاجَرات.
هرگاه امری که در اطراف مصالح و مفاسد آن انشای خطابه می‌شود هنوز وجود نیافته باشد و در آینده ممکن است موجود شود، آن خطابه، «مشاوره» خوانده می‌شود و نتیجه آن اذن و ترخیص یا منع و تشنیع است.
هر گاه امر مورد نظر، در وقت انشای خطابه موجود باشد، آن خطابه «منافره» خوانده می‌شود که یا به قصد اثبات
فضیلت و منفعت امر موجود است یا اثبات
رذیلت و مضرّت آن. در صورت اول، «
مدح» و در صورت دوم، «
ذمّ» خوانده می‌شود.
هر گاه خطابه در اطراف امری انشا شود که در گذشته موجود شده است، آن خطابه «مشاجره» خوانده می‌شود.حال اگر آن امر، نافع باشد و خطیب هم منافع آن را تبیین کند و مخاطب نیز نزاعی در آن نداشته باشد، مفاد خطابه، ستایش و سپاس‌گویی از گذشته است، از همین رو خطابه را اصطلاحاً «شکر» می‌گویند، اما اگر آن امر، ضرر داشته باشد و خطیب هم مضرّات و پیامدهای منفی آن را تبیین کند، در این موقع ممکن است مخاطب در صدد نزاع و دفاع برآید. به این سبب، به این قسم خطابه «مشاجرات» یا «خصامیات» می‌گویند.
شکر که یکی از انواع مشاجره است به معنای سپاس‌گزاری و تشکر از آن چیزی است که در گذشته واقع شده است. شکر به این است که خطیب، کمالات و فضایلی که در زمان گذشته قائم به کسی یا چیزی بوده است را بازگو کند؛ مثلاً اگر انسان است فضایل او را بیان کند و اگر از جمادات است کمالات سزاوار به حال او را بازگو کند.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
•
مظفر، محمدرضا، المنطق. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
•
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. •
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «شکر»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۲۶.
