شُحّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُحّ: (وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ) «شُحّ» چنان که
مفردات می‌گوید، به معنای
بخل توام با
حرص است
که به صورت عادت در آید
و می‌دانیم که این دو صفت رذیله از بزرگترین موانع رستگاری انسان و بزرگترین سد راه
انفاق و کارهای خیر است، اگر انسان دست به دامن لطف الهی زند و با تمام وجودش از او تقاضا کند و در خودسازی و
تهذیب نفس بکوشد و از این دو رذیله نجات یابد، سعادت خود را تضمین کرده است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
شُحّ:
(وَالَّذِینَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْاِیمَانَ مِن قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ اِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا اُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَی اَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَاُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) (و برای نیازمندان از کسانی است که در این سرا (
سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از
مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می‌دارند و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی‌کنند و آن‌ها را بر خود مقدم می‌دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند و کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده‌اند رستگارانند)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب می‌گوید: کلمه شح به معنای بخل توام با حرص است، البته نه در یک مورد، بلکه در صورتی که عادت شده باشد
و کلمه یوق که در اصل یوقی بوده، مضارع مجهول از مصدر وقایه است که به معنای حفظ کردن است و معنای آیه چنین است: هر کس که
خدا او را از شر تنگ چشمی و بخل حفظ فرموده، در نتیجه نه خودش از بذل مال مضایقه دارد و نه از اینکه دیگران مال‌دار شوند ناراحت می‌شود، چنین کسانی رستگارند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَاَطِیعُوا وَاَنفِقُوا خَیْرًا لِّاَنفُسِکُمْ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَاُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) (پس تا می‌توانید
تقوای الهی پیشه کنید و گوش فرا دهید و
اطاعت نمایید و انفاق کنید که برای شما بهتر است و کسانی که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگارانند)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: تفسیر این جمله در تفسیر
سوره حشر گذشت.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شُحّ»، ص۳۱۱.
