• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شَیْء (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شَیْ‌ء (به فتح شین و سکون یاء) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای هر چیزی که علم به آن تعلّق گیرد و از آن خبر داده شود است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مخفی کردن چیزی در باطن از این واژه استفاده نموده است.



شى‌ء مصدر است به معناى خواستن و اراده كردن. «شائه يشائه شيئا: اراده» و نيز «شى‌ء» اسم است يعنى هر چيزيكه علم به آن تعلّق گيرد و از آن خبر داده شود، جمع آن اشياء است.


برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - شَيْئاً - حکمت ۲۲ (مخفی کردن چیزی در باطن)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص مخفی کردن چیزی در باطن فرموده است:
«مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَيْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِي فَلَتَاتِ لِسَانِهِ، وَ صَفَحاتِ وَجْهِهِ»؛
«کسی چیزی را در دل پنهان نمی‌کند مگر این که در سخنانی که از دهان او می‌پرد و در چهره و قیافه‌اش آشکار می‌گردد».

۲.۲ - بِمَشِيئَةِ - نامه ۴۵ (مخفی کردن چیزی در باطن)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره زهد خویش فرموده است:
«وَايْمُ اللهِ يَمِيناً أسْتَثْنِي فِيهَا بِمَشِيئَةِ اللهِ عَزَّوَجَلّ ـ لاََرُوضَنَّ نَفْسِي رِيَاضَةً تَهشُّ مَعَها إِلَى الْقُرْصِ إِذَا قَدَرتْ عَلَيْهِ مَطْعُوماً ...»؛
«سوگندی که تنها مشیّت خداوند را از آن استثنا می‌کنم و آن‌چنان نفس خویش را به ریاضت وادارم که به یک قرص نان هرگاه به آن دست یابم، کاملًا متمایل و مشتاق شود».

۲.۳ - مَشيئَتِهِ - خطبه ۹۰ (درباره خدا)

امام درباره خدا فرموده است:
«وَ إِنَّمَا صَدَرَتِ الاُْمُورُ عَنْ مَشيئَتِهِ»؛
«موجودات را بدون هيچ‌گونه كژى بر پا داشت، و راه و رسمى كه بايد بپيمايند معيّن ساخت».
موارد زيادى از آن در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۲۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۱، ص۲۵۳.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد، ج۳، ص۱۲۲.    
۴. فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۱.    
۵. سید رضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۷۳، حکمت ۲۲.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۶، حکمت ۲۵.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۲، حکمت ۲۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۷.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۲۶.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۲۶.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۱۶۵.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۲.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۳۷.    
۱۴. سید رضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۸۳، نامه ۴۵.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۸۳، نامه ۴۵.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۹، نامه ۴۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۵.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۹.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۹۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۲۳۰.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۲۵.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۹۵.    
۲۳. سید رضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۸۵، خطبه ۹۰.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۴، خطبه ۸۹.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۷، خطبه ۹۱.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۳.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۲.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۴.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۶۸.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۳۰.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۱۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شی‌ء»، ج۲، ص۶۲۲.    






جعبه ابزار