• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شمایل حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


شمایل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، را با توجه به تعریفی که از آن حضرت ارائه گردیده است را می‌توان در چند بخش جای داد؛
[۱] طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.
آداب و سنن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ارتباط با خدا؛ همچون وضو، غسل، عبادت. آداب معاشرت با مردم؛ همانند گفتار، خنده، شوخی، معاشرت، استفاده از اشعار و تمثیل‌ها. آداب و سنن فردی؛ مثل چهره، مهر نبوت، مو، خضاب، سرمه کشیدن.


وصّافان در توصیف سیمای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سخن بسیار گفته‌ و در وصف جمال بی‌مثال او و سیمای پرفروغ و درخشان او روایات بسیار نقل کرده‌اند. به گونه‌ای که اگر نقّاشی بخواهد تصویری متناسب با آراستگی و زیبایی پیکر جسمانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و کمال هماهنگی و تناسب میان اعضا و‌اندام او ترسیم کند، ترسیمی زیباتر و گویاتر از آن‌چه که در روایات کسانی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دیده‌اند آمده است، نخواهند یافت.

"شمائل" که مفرد آن با واژه‌های "شمال" و "شمل" آمده، در معانی مختلفی به کار رفته است.
[۲] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵ ق، ج۱۱، ص۳۶۴.    
در قرآن به معنای سمت چپ، در مقابل سمت راست به کار رفته است
[۳] اعراف/سوره۷، آیه۱۷.    
[۴] نحل/سوره۱۶، آیه۴۶.    
. معانی دیگری که برای آن ذکر شده، شامل خوی و سرشت پسندیده،
[۵] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵ ق، ج۱۱، ص۳۶۴.
طبع، خوی، صورت، چهره، تصویر بزرگان دینی، شکل، شاخه درخت و شاخه نورسته می‌باشد.
[۶] معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۵۷، ص۲۰۷۴.
در مجموع استعمال این لغت در معنای شکل و ظاهر افراد کاربرد بیشتری دارد و در اصطلاح نیز به آن بخش از شخصیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که در رفتار و ظاهر ایشان نمود پیدا کرده و توسط دیگران قابل مشاهده است گفته شده و به شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) معروف می‌باشد.

اولین کتاب‌هایی که در تاریخ‌نگاری اسلامی توسط مسلمانان به رشته تحریر درآمد، به علت اهمیت زندگانی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، درباره سیره ایشان بود، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بخشی از سیره است که جهت دستیابی به آن می‌توان به چند دسته از آثار مراجعه نمود؛
۱- کتاب‌های تاریخی، حدیث و غیره، که ضمن ارائه رخدادها یا احادیث، به طور متفرقه به شمائل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هم اشاره نموده‌اند، مانند کتاب "السیرة النبویه" ابن هشام (م ۲۱۸ ق).
[۷] ابن هشام حمیری، عبدالملک، السیرةالنبویه، تحقیق مصطفی السفا، ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شبلی، بیروت، دار المعرفه، بی تا.

۲- برخی از آثار که بیشتر شامل کتاب‌های تاریخ عمومی است و در بخش عصر نبوی، زندگانی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را به بخش‌های گوناگون از جمله سیره، مغازی، دلایل و از جمله شمایل تقسیم نموده و به صورت جداگانه به این بخش پرداخته‌اند، همچون بخش الشمائل النبویه کتاب "البدایة و النهایة" از "ابن کثیر دمشقی" (م ۷۷۴ ق).
[۸] ابن کثیر الدمشقی، الحافظ ابی الفداء اسماعیل، البدایة و النهایة، تحقیق علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعه الاولی، ۱۴۰۸ هـ.ق/ ۱۹۸۸ م، ج۶.

۳- آثاری که به طور مستقل به شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرداخته‌اند، مثل کتاب "شمائل النبی ترمذی" (م ۲۷۹ ق).
[۹] ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲.

۴- آثاری که به طور خاص یک یا چند مورد ازمسائل مطرح در بخش شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را مورد بررسی قرارداده‌اند، همانند ترکةالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از حماد بن زید بغدادی (م ۲۶۷ ق)
[۱۰] البغدادی، حماد بن زید، ترک النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اکرم ضیاء العمری، بی جا، بی نا، بی تا، ۱۴۰۴ ق.
و نقش خواتیم النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و الائمه از سید جعفر مرتضی.
[۱۱] مرتضی، سید جعفر، نقش خواتیم النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) والائمة (علیه‌السّلام)، بی جا، بی نا، بی تا.

۵- توصیف پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در سایر کتاب‌های آسمانی و یا روایاتی که از سایر انبیا نقل شده است.
[۱۲] برهانی، مجتبی، مروارید آفرینش، قم، بیت الاحزان، ۱۳۸۴، ص ۲۱۸-۲۱۶.


مسائل مطرح، در بخش شمایل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با تعریفی که از آن ارائه گردید را می‌توان در سه بخش جای داد؛
[۱۳] طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.

۱) آداب و سنن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ارتباط با خدا؛ همچون وضو، غسل، عبادت، نماز، روزه، قرائت قرآن، دعا و ذکر، اعتکاف، گریستن.
۲) آداب معاشرت با مردم؛ همانند گفتار، خنده، شوخی، معاشرت، استفاده از اشعار و تمثیل‌ها.
۳) آداب و سنن فردی؛ مثل چهره، مهر نبوت، مو، خضاب، سرمه کشیدن، جامه، کفش، نعلین، انگشتری، شمشیر، زره، عمامه، ازار، راه رفتن، دستار بستن، نشستن، تکیه دادن، خوراک، گفتار ایشان پیش از غذا و پس از آن، قدح، میوه خوردن، آشامیدن، نظافت، استعمال عطر و مواد خوشبو، سفر، خوابیدن، فراش، تواضع، اخلاق، آزرم، اسامی، نکاح، اولاد، غلامان، مسکن، مدت عمر، وفات، میراث، دیدارهایی که در خواب با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) صورت گرفته و مسائلی از این قبیل.
[۱۴] ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲.
[۱۵] طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.



در توصیف شمائل و سیمای مبارک رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفته شده که: ایشان مردی بود خوش‌اندام،
[۱۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
[۱۷] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۱۴۵.
[۱۸] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۶، ص۴۴۵.    
[۱۹] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۹.    
و چهار شانه
[۲۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
[۲۱] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۳۰.    
[۲۲] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۳۲۸.
[۲۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۲۲.    
و دارای سینه‌ای ستبر و فراخ.
[۲۴] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۴.    
[۲۵] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۹۱.    
[۲۶] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
[۲۷] نویری، شهاب‌الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۴۰.    
قامتش میانه بالا بود نه کوتاه بود و نه بلند؛
[۲۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۱.    
[۲۹] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۳۰] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۴.    
[۳۱] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۸.    
گرچه قامتش چندان بلند نبود؛ ولی از افراد معمولی بلندتر می‌نمود و چون همراه گروهی می‌آمد از همگان برازنده‌تر و برتر به نظر می‌رسید؛ هیچ‌کس از مردم هر چند بلند قامت، با وی راه نمی‌رفت، مگر آن‌که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از او بلندتر و برجسته‌تر می‌نمود.
[۳۲] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۳۳] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
[۳۴] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۸۷.    
[۳۵] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۳۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۲.    
نه لاغر‌اندام بود و نه بسیار فربه، خلقتی همگون و میانه داشت.
[۳۷] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۴۵۴.
[۳۸] نیشابوری، مسلم، صحیح، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۸۴.
[۳۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۰۳.    
[۴۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۰.    
[۴۱] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۵.    
بدنش فربه بود و در عین حال، سینه و شکمش در یک سطح بودند.
[۴۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۱.
[۴۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۱.
[۴۴] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۳۹.
رنگ آن قسمت از پوست بدن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که در معرض تابش خورشید و برخورد با باد و هوا بود، مایل به سرخی بود؛ اما آن قسمت از بدن که در زیر لباس ایشان مستور بود سفید درخشان بود.
[۴۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۶.    
[۴۶] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۵.    
[۴۷] عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۴۱۳.
[۴۸] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۱۲.    
عرقش بسیار
[۴۹] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۳۷۷.
[۵۰] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۲.
[۵۱] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۵، ص۱۸۳.
[۵۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ص۳۱۷.
و بوی عرق آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پاکیزه‌تر و خوشبوتر از مشک می‌نمود
[۵۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۵۴] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۵.    
و هیچ مشک و عنبری به خوشبویی بدن او نبود.
[۵۵] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۲، ص۲۴۴.
[۵۶] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۱.
[۵۷] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۲۴۹.
[۵۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۴.    

موهایش نه مجعد بود و نه کاملاً صاف، بلکه چین و شکن‌ اندکی داشت.
[۵۹] الامام مالک، مالک بن انس، کتاب الموطا، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۹۸۵، ج۲، ص۹۱۹.    
[۶۰] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۸۷.    
[۶۱] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۴.    
[۶۲] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۱۶۰.    
[۶۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۱.    
[۶۴] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۶.    
موهایش از حد معمولی بلندتر و از زلف کوتاهتر بود.
[۶۵] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۱۰۸.
[۶۶] سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۲۸۷.
[۶۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۰.    
[۶۸] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۵۸.    
بلندای مویش تا نیمه گوشش بود
[۶۹] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۰، ص۶۱۱.    
[۷۰] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۸.    
[۷۱] ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۱۹۵.    
[۷۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
[۷۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۲۱.    
و هیچ‌گاه موهایش از نرمه گوشش فراتر نرفت.
[۷۴] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۰، ص۴۴۹.    
[۷۵] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۹.    
[۷۶] نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۴۳.    
گاه موها را چهار رشته می‌کرد و هر گوشش را میان دو رشته قرار می‌داد و گاه موهایش را روی گوش‌هایش قرار می‌داد.
[۷۷] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۳۴۱.
[۷۸] القزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی‌تا، ج۲، ص۱۱۹۹.    
[۷۹] سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۲۸۸.
[۸۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۱.
[۸۱] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۳۶.    
موهای سرش انبوه بود
[۸۲] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱، ص۸۹.
[۸۳] بخاری، محمد بن اسماعیل، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ص۳۳۳.    
[۸۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۱.    
[۸۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
و با این‌که سن شریفش از شصت سالگی گذشته بود با این حال موهایش کاملا سیاه بود
[۸۶] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱، ص۵۱.
[۸۷] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۱، ص۲۹.
[۸۸] سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۴۱۱.
[۸۹] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۱، ص۱۲۶.
[۹۰] بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، دارالفکر، بی‌تا، ج۴، ص۳۲۵.
تا آن‌جا که‌ اندک موهای سفیدی که بر سر و صورت ایشان روییده شده بود از بیست
[۹۱] ابن ماجه، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی‌تا، ج۲، ص۱۱۹۹.    
[۹۲] ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۰۴.    
[۹۳] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۱۶۰.    
[۹۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.    
تا سی
[۹۵] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۴.    
[۹۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۷.    
عدد موی سفید تجاوز نمی‌کرد. حتّی انس بن مالک -خادم آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شمار این موها را فقط یازده
[۹۷] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۹.    
[۹۸] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۳.    
[۹۹] عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۵۷۱.    
یا چهارده تار مو
[۱۰۰] ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۰۳.    
[۱۰۱] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۰، ص۱۱۹.    
[۱۰۲] صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۱۵۵.
[۱۰۳] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۴۴.    
و به نقلی دیگر هفده یا هیجده موی سپید دانسته است.
[۱۰۴] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۲۴۴.    
[۱۰۵] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۴.    
[۱۰۶] عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۵۷۱.    
[۱۰۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.    
موهای سپید آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیشتر در کنار دو شقیقه‌اش
[۱۰۸] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۱۹۲.
[۱۰۹] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۶۵.
[۱۱۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.
[۱۱۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۲.
و به روایتی در چانه و جلو سر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قرار داشت.
[۱۱۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
[۱۱۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۷.    
که همین چند تار موی سفید هم بواسطه استعمال روغن توسط حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و درخشش حاصل از آن دیده نمی‌شد.
[۱۱۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۳.    
[۱۱۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۴.    
[۱۱۶] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۴۶.    
[۱۱۷] النسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۴، ص۳۴.    

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سری بزرگ و متناسب داشت.
[۱۱۸] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۱۱۹] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
[۱۲۰] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
[۱۲۱] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
با چهره‌ای گرد
[۱۲۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
[۱۲۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۰.    
[۱۲۴] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
[۱۲۵] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۶.
[۱۲۶] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۷۹.    
و سفید
[۱۲۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۱۲۸] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۱۲۹] ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۱۶.    
[۱۳۰] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱، ص۳۰۴.    
سپیدی‌ای آمیخته با‌ اندکی سرخی (گلفام)،
[۱۳۱] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۱۳۲] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
[۱۳۳] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
[۱۳۴] ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۱۶.    
[۱۳۵] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱، ص۳۰۴.    
که چون ماه شب چهارده نورانی و درخشان بود.
[۱۳۶] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۱۳۷] عبدالله بن عدی، الکامل، تحقیق یحیی مختار غزاوی، بیروت، دارالفکر، چاپ سوم، ۱۹۸۸، ج۲، ص۱۶۷.
[۱۳۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۶.    
[۱۳۹] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۲.    
دانه‌های عرق بر چهره‌اش چون مروارید غلطان بود.
[۱۴۰] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۴۲۹.    
[۱۴۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۱۴۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۲.    
[۱۴۳] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۸۸.    
پیشانی‌ای بلند و پهن
[۱۴۴] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۱۴۵] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
[۱۴۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
[۱۴۷] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۰.    
و در عین حال‌ اندکی متمایل به جلو داشت
[۱۴۸] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۶.    
[۱۴۹] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
که درخشش و تابندگی آن چون چراغی روشن مردم را به خود جلب می‌کرد.
[۱۵۰] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۲.    
[۱۵۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۵۹.    
[۱۵۲] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۶.    

ابروان سیاه و باریکش
[۱۵۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
[۱۵۴] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱۲، ص۲۱۲.    
[۱۵۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.    
[۱۵۶] هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
کشیده بود و کمانی که در عین پیوستگی جدا از هم به نظر می‌رسید.
[۱۵۷] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۱۵۸] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۲.    
[۱۵۹] رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵
[۱۶۰] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۹۴۷.    
میان ابروهایش رگی وجود داشت که به هنگام عصبانیت برجسته و متورّم می‌شد.
[۱۶۱] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۱۶۲] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
[۱۶۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.
[۱۶۴] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    

پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارای چشمانی سیاه
[۱۶۵] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
[۱۶۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۳.    
[۱۶۷] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۰.    
[۱۶۸] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۷.    
و درشت بود
[۱۶۹] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
[۱۷۰] بخاری، محمد بن اسماعیل، البخاری، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ج۶، ص۹۹.    
[۱۷۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۲.    
و در سپیدی چشمانش کمی سرخی دیده می‌شد.
[۱۷۲] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
[۱۷۳] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۴.
[۱۷۴] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۷.    
[۱۷۵] ابن حزم، علی بن احمد، جوامع السیرة النبویه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا، ص۱۹.    
مژگانش پر مو بود و بلند و برجسته.
[۱۷۶] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۱۷۷] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۳.
[۱۷۸] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۴۴۵.
[۱۷۹] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۹۰.
[۱۸۰] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۹.
بینی کشیده و باریک و ظریفش
[۱۸۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
[۱۸۲] الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱۲، ص۲۱۳.    
[۱۸۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.    
[۱۸۴] هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
برجسته بود و دارای سوراخ‌هایی تنگ که در وسط آن کمی برجستگی وجود داشت.
[۱۸۵] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
[۱۸۶] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۱۸۷] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۸.    
[۱۸۸] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
[۱۸۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
محاسن کوتاه و پر پشتش
[۱۹۰] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
[۱۹۱] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۱۹۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
[۱۹۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.    
بسیار زیبا بود
[۱۹۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
[۱۹۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۸.    
[۱۹۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
[۱۹۷] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
جز چند تار موی سپیدی که در زیر لب پایینی ایشان قرار داشت،
[۱۹۸] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
[۱۹۹] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۲.    
[۲۰۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
تمامی محاسنش سیاه بود.
[۲۰۱] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
[۲۰۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۷.    
[۲۰۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
گوش حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نه خیلی بزرگ بود و نه بسیار کوچک.
[۲۰۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
[۲۰۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۶.    
[۲۰۶] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
[۲۰۷] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
گونه‌هایش هموار و کم گوشت
[۲۰۸] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۲۰۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
[۲۱۰] رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
[۲۱۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
[۲۱۲] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۱.    
و دهانش گشاده
[۲۱۳] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۲.    
[۲۱۴] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۰.    
[۲۱۵] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۴، ص۵۰۰.    
[۲۱۶] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۳.    
و زیبا بود.
[۲۱۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
[۲۱۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۶.    
[۲۱۹] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
[۲۲۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
جوهره صدایش بلند و آهنگ صدایش از همه مردم زیباتر بود
[۲۲۱] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۷۹.    
و در آوازش گرفتگی‌ای بود.
[۲۲۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۹.
[۲۲۳] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۷، ص۱۰۵.    
[۲۲۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۲۸.    
[۲۲۵] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۳۵۸.    
دندان‌های زیبای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
[۲۲۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۷.    
[۲۲۷] بخاری، محمد بن اسماعیل، البخاری، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ص۲۴۷.
[۲۲۸] ابن حزم، علی بن احمد، جوامع السیرة النبویه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا، ص۱۹.
سفید و برّاق بود.
[۲۲۹] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۲۳۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۳۸.    
[۲۳۱] ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۳۰۶.    
[۲۳۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
میان دندان‌های ایشان‌ اندک فاصله‌یی بود
[۲۳۳] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۲۳۴] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
[۲۳۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
[۲۳۶] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۷.    
که چون سخن می‌گفت چیزی چون پرتو از میان دندان‌های پیشین آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیرون می‌جست.
[۲۳۷] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۱۱، ص۳۲۸.
[۲۳۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
[۲۳۹] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۷.    
چانه‌ای کوتاه، و متناسب داشت.
[۲۴۰] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
[۲۴۱] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
زیباترین گردن را در بین مردم دارا بود
[۲۴۲] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۹.    
[۲۴۳] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۴۳.
گردنی بلند و متناسب
[۲۴۴] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۸.    
[۲۴۵] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۱۰.    
[۲۴۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۹.    
[۲۴۷] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۳۵۸.    
که در زیبائی گویی تُنگی نقره‌فام بود.
[۲۴۸] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
[۲۴۹] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
[۲۵۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
[۲۵۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۳۸.    
مفاصلش برجسته و استخوان‌بندی‌اش درشت،
[۲۵۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۲.    
[۲۵۳] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۵۹۸.    
[۲۵۴] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
[۲۵۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۴.    
شانه‌هایش پهن و عضلانی
[۲۵۶] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۳۲۸.
[۲۵۷] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۶۵.
[۲۵۸] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۱۸.    
[۲۵۹] رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
[۲۶۰] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۷.    
و پشتش پهن و وسیع بود.
[۲۶۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۴.    
[۲۶۲] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۶۲.    
[۲۶۳] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بدنی سفید و نورانی داشت
[۲۶۴] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۴۲۶.
[۲۶۵] صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۲۶۰.
[۲۶۶] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۲۶۷] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
چنان سپید و درخشان که گویی پیکرش سیمین است
[۲۶۸] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۴۲۶.
[۲۶۹] صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۲۶۰.
[۲۷۰] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۰، ص۲۲۷.
[۲۷۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۰.    
[۲۷۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۵.    
از بالای سینه تا نافش رشته‌ مویی ظریف و بسیار باریک رسته بود.
[۲۷۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.
[۲۷۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۲۷۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
[۲۷۶] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
و جز آن در سینه و شکمش مویی نداشت؛
[۲۷۷] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۲۷۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.
[۲۷۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
[۲۸۰] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
[۲۸۱] هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
اما دو ذراع، و شانه‌ها، و بالای سینه‌اش پر مو بود.
[۲۸۲] ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۳۰۶.
[۲۸۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
[۲۸۴] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۲.    
[۲۸۵] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    

از اوصاف و ویژگی‌های جسمانی خاصش وجود یک برآمدگی کوچک سرخ رنگ، در پشتشان بود
[۲۸۶] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۶، ص۴۰.    
[۲۸۷] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۹.    
[۲۸۸] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۴۱.
که سیره نگاران از آن تحت عنوان «مهر نبوت» یاد کرده‌اند. این مهر که به صورت یک برجستگی گوشتی
[۲۸۹] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۷.    
[۲۹۰] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۹، ص۱۴۰.    
[۲۹۱] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۳.    
[۲۹۲] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۶، ص۳۵.    
[یا مویی] در میان دو شانه آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خودنمایی می‌کرد هر چند قدری برآمدگی داشت، امّا کوچک بود به گونه‌ای که از روی لباس به صورت یک برجستگی مشهود خود را نشان نمی‌داد، آن‌گونه که از سلمان فارسی و برخی دیگر از اصحاب روایت شده‌ اندازه این مهر «به‌اندازه تخم کبوتر» بود.
[۲۹۳] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۷.    
[۲۹۴] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۴، ص۵۰۵.    
[۲۹۵] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۳.    
[۲۹۶] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۴۱.    
[۲۹۷] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۶۶.    

دستان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستانی ورزیده و بلند،
[۲۹۸] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱۴، ص۹۳.    
[۲۹۹] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۰۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۸.    
[۳۰۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۴.    
[۳۰۲] شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، قم، جهان، ۱۳۷۸، ج۲، ص۲۸۳.    
با بازوانی ستبر بود.
[۳۰۳] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۶۰.    
[۳۰۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۰.    
[۳۰۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.
استخوان‌های دست و پاهایش صاف و بدون کجی
[۳۰۶] ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۶۰.    
[۳۰۷] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۰۸] شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، قم، جهان، ۱۳۷۸، ج۲، ص ۲۸۳.    
[۳۰۹] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    
و بندهای دستش پهن و کشیده بود.
[۳۱۰] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۱۱] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
[۳۱۲] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
[۳۱۳] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۹۴۷.    
کف دست و پایش درشت
[۳۱۴] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۱۵] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۷، ص۱۶۲.    
[۳۱۶] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۳۱۷] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
و کشیده بود
[۳۱۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
[۳۱۹] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۲۰] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۲، ص۹۹۴۷.    
[۳۲۱] رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
و مانند کف دست عطر فروشان معطر
[۳۲۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۵.    
[۳۲۳] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۷.    
[۳۲۴] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۸۵.    
در لطافت و نرمی هیچ دیبا و حریری لطیف‌تر و ملایم‌تر از کف دست او نبود.
[۳۲۵] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۱۰۷.
[۳۲۶] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۲، ص۲۴۴.
[۳۲۷] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۱.
[۳۲۸] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۲۴۹.
انگشتانش کلفت و ضخیم
[۳۲۹] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
[۳۳۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
[۳۳۱] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۸، ص۴۰۵.    
[۳۳۲] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۷.    
و در عین حال کشیده و بلند بود.
[۳۳۳] اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۸.    
[۳۳۴] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
[۳۳۵] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    
[۳۳۶] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    

پاهای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در زیبایی، زیباترین پاها توصیف شده‌اند.
[۳۳۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۲.    
[۳۳۸] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۸۰۱.    
[۳۳۹] صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۷۹.    
[۳۴۰] المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۳.    
پاهایی باریک و ظریف
[۳۴۱] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۹۷.
[۳۴۲] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۲۶۴.
[۳۴۳] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۴۴۶.
[۳۴۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۳.    
با ساق‌های بلند و ورزیده
[۳۴۵] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۴۶] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    
[۳۴۷] شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، ص۸۷.    
[۳۴۸] شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۱، ص۸۱.    
و پاشنه‌های ظریف و کم گوشت.
[۳۴۹] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۸۷.
[۳۵۰] قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۴.
[۳۵۱] ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۲۶۴.
[۳۵۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
ران‌هایش خیلی کلفت‌ و ضخیم نبود.
[۳۵۳] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۱.    
[۳۵۴] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
[۳۵۵] مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۰، ج۲، ص۱۷۵.]
لگن خاصره‌اش چون مردان شجاع کمی پهن بود
[۳۵۶] سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
[۳۵۷] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
و کف پاهایش نسبتا درشت و ضخیم
[۳۵۸] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۵۹] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۷، ص۵۸.
[۳۶۰] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
[۳۶۱] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
و گودی کف پایش بیشتر از حد متعارف بود
[۳۶۲] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
[۳۶۳] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    
[۳۶۴] ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۳.    
[۳۶۵] خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۳.    
قسمت قوزک پایش به پایین، خیلی پُرگوشت نبود به گونه‌ای که آب از روی پایش رد می‌شد.
[۳۶۶] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۶۷] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
[۳۶۸] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۲، ص۹۹۴۷.    


۵.۱ - توصیف جامع شمائل نبوی

در میان احادیث و روایاتی که در توصیف سیما و شمائل نورانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از سوی اصحاب و یاران برجسته حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ارائه گردیده است، برخی از روایات وجود دارند که در توصیف شمائل نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از وضعیت جامع‌تری نسبت به دیگر روایات برخوردارند.در این جا به چند مورد از این روایات اشاره می‌شود:
الف: روایت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در توصیف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم).
ب: حدیث هند بن ابی‌هاله پسر خوانده خدیجه (سلام‌الله‌علیهم) همسر گرامی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که مردی وصّاف و برخوردار از دقّت و شناخت خوبی در بیان اوصاف بود.
ج: حدیث امّ معبد

الف: مردی از انصار از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در حالی‌که آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مسجد کوفه حمایل شمشیرش را بر خود پیچیده بود، درباره اوصاف جسمانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسش نمود ایشان در جواب فرمود:
چهره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سپید بود و رنگ رخسارش گلفام، چشمانش سیاه و درشت، موهایش صاف و نرم. ریش آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انبوه، گونه‌هایش کم گوشت و استخوانی و گردنش چون جام سیمین بود، زلف داشت، از زیر گلو تا زیر نافش رشته مویی باریک چون نی رسته بود و بر سینه و شکمش جز آن موی دیگری وجود نداشت، دست و پایش درشت و استخوانی بود، به هنگام راه رفتن‌ اندکی به جلو متمایل می‌شد هم چون کسی که از سرازیریها فرود می‌آید و به هنگام برخاستن چابک و سریع بود، هر‌گاه به سویی برمی‌گشت با تمام بدن خود برمی‌گشت، دانه‌های عرق بر چهره‌اش چون مروارید بود، عرق بدنش خوشبوتر از مشک تازه بود، نه کوتاه قامت بود و نه بلند و نه ناتوان و تنبل، نه پیش از او و نه بعد از او هیچ کس را چون او ندیده‌ام، درود و سلام خدا بر او باد.
[۳۶۹] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۴.    
[۳۷۰] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
[۳۷۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۴.    

ب: ابراهیم بن محمد از نوادگان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) نقل می‌کرد که هر گاه علی (علیه‌السّلام)، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را وصف می‌کرد، چنین می‌فرمود: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نه بلند قامت که بیش از معمول بلندتر باشد بود و نه کوته قامت، بلکه معتدل و میانه بود، موهای آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نه کاملا پیچیده و نه کاملا صاف، ولی در عین حال که مختصر تابی داشت صاف بود، صورتش نه استخوانی لاغر و نه فربه و گوشت آلود بود، چهره‌اش سپید و مدور و آمیخته با رگه‌های سرخ (گلفام) بود، چشمانش سیاه و درشت و مژگانش برجسته، شانه‌هایش فراخ و ستبر، و خالی از موی بود، روی سینه‌اش موی نرمی رسته بود، دو کف دست و پای ایشان ستبر و درشت بود، هنگام که راه می‌رفت گویی در سرازیری حرکت می‌کرد و چون به سویی برمی‌گشت با تمام بدن برمی‌گشت، میانه دو شانه‌اش مهر نبوت قرار داشت......هر کس می‌خواست آن‌ حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را توصیف کند، می‌گفت پیش از آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و پس از ایشان کسی هم چون ایشان ندیده‌ام، درود و سلام خدا بر او باد.
[۳۷۲] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵ - ۳۱۶.    
[۳۷۳] کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
[۳۷۴] بغدادی، خطیب، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲، ج۱۲، ص۲۸۹.    
[۳۷۵] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۰.    

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بلند و کشیده قامت بود، موهایش نه کاملا مجعد و نه صاف بود، چهره‌اش گوشت‌آلود و پف‌کرده نبود، هرچند به گردی نزدیک‌تر بود ولی کاملا گرد نبود. رنگ پوستش سپید آمیخته با سرخی بود، چشمانی سیاه و درشت و پلک‌هایی پرمژه داشت.
فراخ شانه و دارای استخوان‌بندی درشت بود، بدنش موهای نرم و‌ اندک داشت، رشته‌ای موی ظریف از سینه تا نافش رسته بود، کف دست‌ها و پاهایش ستبر و کشیده و ضخیم بود، چون راه می‌رفت سریع و متمایل به جلو حرکت می‌کرد، گویی در سراشیبی حرکت می‌کند، چون به سویی برمی‌گشت و رو می‌کرد با تمام بدن برمی گشت. میان شانه‌هایش مهر نبوت قرار داشت که او خاتم پیامبران است. از همگان بخشنده‌تر و پرحوصله‌تر و راستگوتر و نرم‌خوتر بود. تبارش از همگان والاتر و همو از همگان خوش محضرتر بود. هر کس او را برای نخستین بار می‌دید از او هیبت می‌داشت، کسی که او را توصیف می‌کرد می‌گفت هرگز پیش از او و پس از او چون او ندیدم.»
[۳۷۶] ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲، ص۲۹-۳۲.    


از امام حسن بن علی (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که می‌فرموده است از دایی خود هند بن ابو‌هالة تمیمی که مردی وصف کننده بود، خواستم صفات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را برای من بیان کند و دوست می‌داشتم چیزهایی را بگوید که به آن دلبستگی داشتم و میان من و آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مشترک بود، و او چنین گفت:
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در نظر مردم سخت بزرگ و بزرگوار بود، چهره‌اش چون ماه شب چهاردهم می‌درخشید، از کوته قامت بلندتر و از بلند قامت کوتاه‌تر بود، سرش بزرگ و موهایش نسبتا صاف بود گاه که موهایش زیاد بود فرق می‌گشود وگرنه آن‌را به حال خود می‌گذاشت، مویش هیچ‌گاه از لاله گوش فروتر نبود، مگر هنگامی که زلف می‌داشت، چهره‌اش گلفام و درخشان و پیشانی آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گشاده و ابروانش نسبتا باریک و کشیده و به یک‌دیگر پیوسته نبود میان آن رگی وجود داشت که به هنگام خشم برجسته می‌شد، بینی او نسبتا برجسته و پرتوی بر آن دیده می‌شد که می‌پنداشتی بدون برآمدگی است، ریش آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انبوه و دهانش بزرگ و دندانهایش سپید و میان آن‌ها‌ اندکی فاصله بود، موهای سینه‌اش نرم و گردنش در سپیدی چون گردن مجسمه‌های مرمرین با درخشش نقره‌فام بود، همه‌ اندامهایش معتدل و ورزیده بود، سینه و شکمش در یک سطح قرار داشت شانه‌هایش فراخ و استخوان‌بندی آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درشت، قسمتهای بدنش که از زیر جامه بیرون بود درخشنده و سپید بود، از زیر گلو تا روی نافش رشته مویی چون خطی رسته بود و روی سینه‌اش موی دیگری نرسته بود، ولی روی شانه‌ها و ساق‌های دستش موی داشت و نیز بالای سینه‌اش موهایی رسته بود، استخوانهای ساعد ایشان دراز و کشیده و کف دست آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ضخیم و گشاده بود -این صفت کنایه از بخشندگی هم هست- در عین حال دست و پایشان استخوانی و درشت و کف پاها گود و پوست آن صاف و بدون چروک بود، پشت پای آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سمت جلو متمایل می‌شد گویی در سرازیری حرکت می‌کرد و به هر سو که برمی‌گشت با تمام بدن برمی‌گشت، نگاهش غالبا به سمت پایین بود و به زمین بیشتر می‌نگریست تا به آسمان، از اصحاب خود سبقت می‌گرفت و هر کس را که می‌دید به سلام دادن پیشی می‌گرفت.
[۳۷۷] ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴ - ۳۲۵.    
[۳۷۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ص۲۸۶ - ۲۸۷.    
[۳۷۹] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
[۳۸۰] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۵ - ۱۴۶.    
[۳۸۱] شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ص۸۰ - ۸۱.    


«مردی دیدم خوش‌سیما و با جمال، خوش‌خلق و نمکین چهره که نه عیبی چون بزرگی شکم داشت و نه کاستی‌ای چون کوچکی سر، خوش چهره و زیباروی بود؛ در چشمانش سیاهی و درشتی، در مژگانش پری و درشتی و در صدایش گرمی و دو رگه بودن زیبایی می‌افزود؛ سیاه چشم، سیاه مژه، کشیده ابرو و ابروان به هم پیوسته بود؛ در گردنش سفیدی و درخشندگی و در محاسنش پری خودنمایی می‌کرد؛ هنگام سکوت وقاری بر او بود و هنگام سخن گفتن والایی از او بود و حسن و زیبایی او را در برداشت، شیرین سخن و گزیده‌گوی بود نه یاوه‌گوی و نه کم‌گوی، گویا که سخن گفتن او دانه‌های رشته مرواریدی بود که فرو می‌ریخت. زیباترین و خوش سیماترین مردم از فاصله دور بود و شیرین‌ترین و نیکوترین آنان از نزدیک؛ میان قامت بود و نه از بلندی قد کسی او را منفور می‌داشت و نه از کوتاهی آن مورد تحقیر؛ شاخه‌ای میان دو شاخه بلند و کوتاه و خوش منظرترین این سه شاخه و نیک قامت‌ترین آنها بود و بالاخره، همراهانی او را در میان داشتند که اگر سخنی می‌گفت به گفته او گوش فرا می‌دادند و اگر فرمانی می‌داد نه ترش روی و نه گریزان، بلکه بی‌درنگ و شتابان به اجرای آن می‌شتافتند».
[۳۸۲] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۹.    
[۳۸۳] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۸.    
[۳۸۴] ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۱، ص۱۲۵ - ۱۲۶.    
[۳۸۵] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۱۰.    
[۳۸۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۱۷.    


۱. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.
۲. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵ ق، ج۱۱، ص۳۶۴.    
۳. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۱۷.    
۴. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۴۶.    
۵. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵ ق، ج۱۱، ص۳۶۴.
۶. ↑ معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۵۷، ص۲۰۷۴.
۷. ↑ ابن هشام حمیری، عبدالملک، السیرةالنبویه، تحقیق مصطفی السفا، ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شبلی، بیروت، دار المعرفه، بی تا.
۸. ↑ ابن کثیر الدمشقی، الحافظ ابی الفداء اسماعیل، البدایة و النهایة، تحقیق علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعه الاولی، ۱۴۰۸ هـ.ق/ ۱۹۸۸ م، ج۶.
۹. ↑ ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲.
۱۰. ↑ البغدادی، حماد بن زید، ترک النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اکرم ضیاء العمری، بی جا، بی نا، بی تا، ۱۴۰۴ ق.
۱۱. ↑ مرتضی، سید جعفر، نقش خواتیم النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) والائمة (علیه‌السّلام)، بی جا، بی نا، بی تا.
۱۲. ↑ برهانی، مجتبی، مروارید آفرینش، قم، بیت الاحزان، ۱۳۸۴، ص ۲۱۸-۲۱۶.
۱۳. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.
۱۴. ↑ ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲.
۱۵. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ترجمه و تحقیق محمد‌هادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸، چ هفتم، ص۱۷.
۱۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
۱۷. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۱۴۵.
۱۸. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۶، ص۴۴۵.    
۱۹. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۹.    
۲۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
۲۱. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۳۰.    
۲۲. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۳۲۸.
۲۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۲۲.    
۲۴. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۴.    
۲۵. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۹۱.    
۲۶. ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
۲۷. ↑ نویری، شهاب‌الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۴۰.    
۲۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۱.    
۲۹. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۳۰. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۴.    
۳۱. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۸.    
۳۲. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۳۳. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
۳۴. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۸۷.    
۳۵. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۳۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۲.    
۳۷. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۴۵۴.
۳۸. ↑ نیشابوری، مسلم، صحیح، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۸۴.
۳۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۰۳.    
۴۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۰.    
۴۱. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۵.    
۴۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۱.
۴۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۱.
۴۴. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۳۹.
۴۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۶.    
۴۶. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۵.    
۴۷. ↑ عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۴۱۳.
۴۸. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۱۲.    
۴۹. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۳۷۷.
۵۰. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۲.
۵۱. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۵، ص۱۸۳.
۵۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ص۳۱۷.
۵۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۵۴. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۵.    
۵۵. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۲، ص۲۴۴.
۵۶. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۱.
۵۷. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۲۴۹.
۵۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۴.    
۵۹. ↑ الامام مالک، مالک بن انس، کتاب الموطا، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۹۸۵، ج۲، ص۹۱۹.    
۶۰. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۸۷.    
۶۱. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۴.    
۶۲. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۱۶۰.    
۶۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۰۱.    
۶۴. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۶.    
۶۵. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۱۰۸.
۶۶. ↑ سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۲۸۷.
۶۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۰.    
۶۸. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۵۸.    
۶۹. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۰، ص۶۱۱.    
۷۰. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۸.    
۷۱. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۱۹۵.    
۷۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
۷۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۲۱.    
۷۴. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۰، ص۴۴۹.    
۷۵. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۹.    
۷۶. ↑ نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب و الوثائق القومیه، چاپ اول، ۱۴۲۳، ج۱۸، ص۲۴۳.    
۷۷. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۶، ص۳۴۱.
۷۸. ↑ القزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی‌تا، ج۲، ص۱۱۹۹.    
۷۹. ↑ سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۲۸۸.
۸۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۱.
۸۱. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۳۶.    
۸۲. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱، ص۸۹.
۸۳. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ص۳۳۳.    
۸۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۱.    
۸۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
۸۶. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱، ص۵۱.
۸۷. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۱، ص۲۹.
۸۸. ↑ سنن ابی داود سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۲، ص۴۱۱.
۸۹. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۱، ص۱۲۶.
۹۰. ↑ بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، دارالفکر، بی‌تا، ج۴، ص۳۲۵.
۹۱. ↑ ابن ماجه، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی‌تا، ج۲، ص۱۱۹۹.    
۹۲. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۰۴.    
۹۳. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۱۶۰.    
۹۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.    
۹۵. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۴.    
۹۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۷.    
۹۷. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۹.    
۹۸. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۳.    
۹۹. ↑ عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۵۷۱.    
۱۰۰. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۰۳.    
۱۰۱. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۰، ص۱۱۹.    
۱۰۲. ↑ صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۱۵۵.
۱۰۳. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۴۴.    
۱۰۴. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲۱، ص۲۴۴.    
۱۰۵. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۴.    
۱۰۶. ↑ عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، چاپ سوم، بی‌تا، ج۶، ص۵۷۱.    
۱۰۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.    
۱۰۸. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۱۹۲.
۱۰۹. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۶۵.
۱۱۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۲.
۱۱۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۲.
۱۱۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
۱۱۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۶۷.    
۱۱۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۳۳.    
۱۱۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۴.    
۱۱۶. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۴۶.    
۱۱۷. ↑ النسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۴، ص۳۴.    
۱۱۸. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۱۹. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
۱۲۰. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
۱۲۱. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
۱۲۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
۱۲۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۰.    
۱۲۴. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
۱۲۵. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۶.
۱۲۶. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۷۹.    
۱۲۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۲۸. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۱۲۹. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۱۶.    
۱۳۰. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱، ص۳۰۴.    
۱۳۱. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۳۲. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
۱۳۳. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
۱۳۴. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۱۴، ص۲۱۶.    
۱۳۵. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱، ص۳۰۴.    
۱۳۶. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۱۳۷. ↑ عبدالله بن عدی، الکامل، تحقیق یحیی مختار غزاوی، بیروت، دارالفکر، چاپ سوم، ۱۹۸۸، ج۲، ص۱۶۷.
۱۳۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۶.    
۱۳۹. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۲.    
۱۴۰. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۴۲۹.    
۱۴۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۱۴۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۵۲.    
۱۴۳. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۸۸.    
۱۴۴. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۱۴۵. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
۱۴۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
۱۴۷. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۰.    
۱۴۸. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۶.    
۱۴۹. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
۱۵۰. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۲.    
۱۵۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۵۹.    
۱۵۲. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۳۶.    
۱۵۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
۱۵۴. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱۲، ص۲۱۲.    
۱۵۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.    
۱۵۶. ↑ هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
۱۵۷. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۱۵۸. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۲.    
۱۵۹. ↑ رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵
۱۶۰. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۹۴۷.    
۱۶۱. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۱۶۲. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
۱۶۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.
۱۶۴. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
۱۶۵. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
۱۶۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۳.    
۱۶۷. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۰.    
۱۶۸. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۷.    
۱۶۹. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
۱۷۰. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، البخاری، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ج۶، ص۹۹.    
۱۷۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۲.    
۱۷۲. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
۱۷۳. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۴.
۱۷۴. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۷.    
۱۷۵. ↑ ابن حزم، علی بن احمد، جوامع السیرة النبویه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا، ص۱۹.    
۱۷۶. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۷۷. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۳.
۱۷۸. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۴۴۵.
۱۷۹. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۹۰.
۱۸۰. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۹.
۱۸۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۸.    
۱۸۲. ↑ الموصلی، ابو یعلی، مسند، تحقیق حسین سلیم اسد، بی‌جا، دارالمامون للتراث، ۱۹۹۲، ج۱۲، ص۲۱۳.    
۱۸۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.    
۱۸۴. ↑ هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
۱۸۵. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
۱۸۶. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۱۸۷. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۸.    
۱۸۸. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
۱۸۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
۱۹۰. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۰۰.    
۱۹۱. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۹۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۶.    
۱۹۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.    
۱۹۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
۱۹۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۸.    
۱۹۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
۱۹۷. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
۱۹۸. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
۱۹۹. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۳۲.    
۲۰۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
۲۰۱. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
۲۰۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۷.    
۲۰۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
۲۰۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
۲۰۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۶.    
۲۰۶. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
۲۰۷. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
۲۰۸. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۲۰۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
۲۱۰. ↑ رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
۲۱۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
۲۱۲. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۱.    
۲۱۳. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۲.    
۲۱۴. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۰.    
۲۱۵. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۴، ص۵۰۰.    
۲۱۶. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۳.    
۲۱۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۶.    
۲۱۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۶.    
۲۱۹. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۳.    
۲۲۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۴۹.    
۲۲۱. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۷۹.    
۲۲۲. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۹.
۲۲۳. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۷، ص۱۰۵.    
۲۲۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۲۸.    
۲۲۵. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۳۵۸.    
۲۲۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۷.    
۲۲۷. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، البخاری، الادب المفرد، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۶، ص۲۴۷.
۲۲۸. ↑ ابن حزم، علی بن احمد، جوامع السیرة النبویه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا، ص۱۹.
۲۲۹. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۲۳۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۳۸.    
۲۳۱. ↑ ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۳۰۶.    
۲۳۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
۲۳۳. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۲۳۴. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
۲۳۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
۲۳۶. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۷.    
۲۳۷. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۱۱، ص۳۲۸.
۲۳۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۱۵.    
۲۳۹. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۷.    
۲۴۰. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
۲۴۱. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
۲۴۲. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۹.    
۲۴۳. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۴۳.
۲۴۴. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۸.    
۲۴۵. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۱۰.    
۲۴۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۹.    
۲۴۷. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۳۵۸.    
۲۴۸. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
۲۴۹. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
۲۵۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴.    
۲۵۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۳۸.    
۲۵۲. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۲، ص۶۶۲.    
۲۵۳. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۵۹۸.    
۲۵۴. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۱۴۳.    
۲۵۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۴.    
۲۵۶. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۲، ص۳۲۸.
۲۵۷. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۴، ص۱۶۵.
۲۵۸. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۱۸.    
۲۵۹. ↑ رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
۲۶۰. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۷.    
۲۶۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۴.    
۲۶۲. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۶۲.    
۲۶۳. ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
۲۶۴. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۴۲۶.
۲۶۵. ↑ صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۲۶۰.
۲۶۶. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۲۶۷. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
۲۶۸. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۴۲۶.
۲۶۹. ↑ صنعانی، عبدالرزاق، المصنّف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، بی‌جا، بی‌تا، ج۱۱، ص۲۶۰.
۲۷۰. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۰، ص۲۲۷.
۲۷۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۰.    
۲۷۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۵.    
۲۷۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.
۲۷۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۲۷۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
۲۷۶. ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، اهل بیت (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۱۶.    
۲۷۷. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۲۷۸. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷، ج۳، ص۱۷۹.
۲۷۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۰.    
۲۸۰. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
۲۸۱. ↑ هیثمی، احمد بن حجر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۸۸، ج۸، ص۲۷۳.    
۲۸۲. ↑ ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۳۰۶.
۲۸۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۸۷.    
۲۸۴. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۲.    
۲۸۵. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    
۲۸۶. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۶، ص۴۰.    
۲۸۷. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۹.    
۲۸۸. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۴۱.
۲۸۹. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۷.    
۲۹۰. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۹، ص۱۴۰.    
۲۹۱. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۳.    
۲۹۲. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۶، ص۳۵.    
۲۹۳. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۷.    
۲۹۴. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳۴، ص۵۰۵.    
۲۹۵. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۲۳.    
۲۹۶. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۴۱.    
۲۹۷. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۶۶.    
۲۹۸. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱۴، ص۹۳.    
۲۹۹. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۰۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۸.    
۳۰۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۴۴.    
۳۰۲. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، قم، جهان، ۱۳۷۸، ج۲، ص۲۸۳.    
۳۰۳. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۶۰.    
۳۰۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۷۰.    
۳۰۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۶، ص۱۹.
۳۰۶. ↑ ‌اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۶۰.    
۳۰۷. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۰۸. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، قم، جهان، ۱۳۷۸، ج۲، ص ۲۸۳.    
۳۰۹. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    
۳۱۰. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۱۱. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
۳۱۲. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
۳۱۳. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۹۴۷.    
۳۱۴. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۱۵. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۷، ص۱۶۲.    
۳۱۶. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۳۱۷. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
۳۱۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۸۷.    
۳۱۹. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۲۰. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۲، ص۹۹۴۷.    
۳۲۱. ↑ رازی، ابو حاتم، اعلام النبوه، تهران، مؤسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۵.
۳۲۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۳۰۵.    
۳۲۳. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۷.    
۳۲۴. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۸۵.    
۳۲۵. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۳، ص۱۰۷.
۳۲۶. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۲، ص۲۴۴.
۳۲۷. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۱.
۳۲۸. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۳، ص۲۴۹.
۳۲۹. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۱.    
۳۳۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۶۵.    
۳۳۱. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، ج۸، ص۴۰۵.    
۳۳۲. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۱۷۷.    
۳۳۳. ↑ اندلسی، قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، عمان، دارالفیحاء، چاپ دوم، ۱۴۰۷، ج۱، ص۱۴۸.    
۳۳۴. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
۳۳۵. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۲.    
۳۳۶. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    
۳۳۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۲.    
۳۳۸. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۱، ص۹۸۰۱.    
۳۳۹. ↑ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۴، ج۲، ص۷۹.    
۳۴۰. ↑ المتقی الهندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، الرساله، ۱۹۸۹، ج۷، ص۳۳.    
۳۴۱. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۹۷.
۳۴۲. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۲۶۴.
۳۴۳. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۷، ص۴۴۶.
۳۴۴. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۳.    
۳۴۵. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۴۶. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    
۳۴۷. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، ص۸۷.    
۳۴۸. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۱، ص۸۱.    
۳۴۹. ↑ ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۵، ص۸۷.
۳۵۰. ↑ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۸۴.
۳۵۱. ↑ ترمذی، محمد، سنن، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۹۸۳، ج۵، ص۲۶۴.
۳۵۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۹.    
۳۵۳. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۱.    
۳۵۴. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
۳۵۵. ↑ مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۰، ج۲، ص۱۷۵.]
۳۵۶. ↑ سروی مازندرانی، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۵۶.    
۳۵۷. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۱۶، ص۱۸۱.    
۳۵۸. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۵۹. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ج۷، ص۵۸.
۳۶۰. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵.    
۳۶۱. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۱۹.    
۳۶۲. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۶.    
۳۶۳. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۵.    
۳۶۴. ↑ ترمذی، ابو عیسی، الشمائل المحمدیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا، ص۲۳.    
۳۶۵. ↑ خرگوشی نیشابوری، ابو سعید، شرف المصطفی، مکه، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۴، ج۲، ص۹۳.    
۳۶۶. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۶۷. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۶.    
۳۶۸. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۱، ج۲، ص۹۹۴۷.    
۳۶۹. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۴.    
۳۷۰. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۴.    
۳۷۱. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷، ج۱، ص۳۹۴.    
۳۷۲. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۱۵ - ۳۱۶.    
۳۷۳. ↑ کوفی، ابن ابی شیبه، المصنّف، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۸۹، ج۶، ص۳۲۸.    
۳۷۴. ↑ بغدادی، خطیب، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲، ج۱۲، ص۲۸۹.    
۳۷۵. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۰.    
۳۷۶. ↑ ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی، شمائل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، محمود دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۲، ص۲۹-۳۲.    
۳۷۷. ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴ - ۳۲۵.    
۳۷۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ص۲۸۶ - ۲۸۷.    
۳۷۹. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۵۵.    
۳۸۰. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۲، ص۱۴۵ - ۱۴۶.    
۳۸۱. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ص۸۰ - ۸۱.    
۳۸۲. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۱، ص۲۷۹.    
۳۸۳. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، ج۴، ص۴۸.    
۳۸۴. ↑ ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۱، ص۱۲۵ - ۱۲۶.    
۳۸۵. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشی، بی‌تا، ج۳، ص۱۰.    
۳۸۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۳، ص۳۱۷.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شمائل پیامبر اسلام»، تاریخ بازیابی ۹۵/۹/۲۸.    
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شمایل پیامبر»، تاریخ بازیابی ۹۵/۹/۲۸.    


رده‌های این صفحه : مقالات پژوهه
جعبه ابزار