شرح مصباح الشریعة (گیلانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «شرح مصباح الشریعة/ ترجمه
عبد الرزاق گیلانی»، اثر
عبد الرزاق گیلانی است. به گفته وی، این کتاب، از جمله تالیفات
شهید ثانی است.
شارح، در ابتدای کتابش می‌نویسد: «اما بعد، پس می‌گوید این فقیر حقیر محتاج به رب خبیر قدیر،
عبد الرزاق گیلانی که این رساله‌ای است مشتمل بر شرح
احادیث مشکله «مصباح الشریعة». ..».
از این عبارت، معلوم می‌شود که این کتاب، شرح «
مصباح الشریعة» است، نه ترجمه فارسی متن آن، ولی با توجه به اینکه وی، در آخر کتاب می‌گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق و... فارغ شد محتاج به رب فتاح مرتاح،
عبد الرزاق، در روز جمعه، نیمه ماه
جمادی الاولی سال ۱۰۸۷ ق.»
، ترجمه بودن کتاب مزبور استفاده می‌شود، ولی حق این است که این کتاب، فقط
ترجمه نیست، بلکه علاوه بر آن، حاوی شرح مطالب عمیق و معارف انیقی است که در لابه لای «مصباح الشریعة» وجود دارد.
نویسنده محترم، بنا به درخواست برادران ایمانی و رفقای روحانی، این شرح را به
زبان فارسی تحریر کرده است تا همگان از آن استفاده نمایند. این شرح، به شیوه شرح غیر مزجی است؛ بدین ترتیب که پس از توضیحاتی در مورد عنوان هر باب (کتاب «مصباح الشریعة»، صد باب دارد)، ابتدا، تمام متن مذکور در آن باب را نقل می‌کند، سپس آن را تقطیع می‌نماید و به ترجمه و شرح هر قطعه می‌پردازد.
موضوع این ترجمه و شرح، تابع موضوع متن است و چون متن یکی از مهم‌ترین کتاب‌های اخلاقی و عرفانی و روایی است، در نتیجه مطالب مطرح شده در شرح جنبه اخلاقی و عرفانی دارد.
شارح، در هنگام شرح و ترجمه برای تبیین و تثبیت لطایف اخلاقی و دقایق عرفانی به
آیات و
روایات و اشعار عرفانی استناد و استشهاد می‌نماید؛ به عنوان نمونه، در شرح باب شصت و دوم که درباره علم است، برای شرح فقره «و المتعلم یحتاج الی رغبة و ادارة و فراغ و نسک و خشیة و حفظ و حزم» این چنین می‌نگارد:
«حاصل آنکه از برای تحصیل علم هر زحمت که کسی به خود راه دهد، گنجایش دارد و از برای رسیدن به او، از هر مطلب عالی می‌توان گذشت.
حدیث است که: «اول ما یوضع فی المیزان، العلم و الخلق الحسن» و اول خلعتی که بر دوش
حضرت آدم علیه‌السّلام کشیدند، علم بود که «و علم آدم الاسماء کلها». .. و این همان علم است که خلیل جلیل فرمود: «انی قد جائنی من العلم ما لم یاتک» و یعقوب علیه‌السّلام گفت: «انی اعلم من الله ما لا تعلمون» و از حال خضر خبر دادند که: «و علمناه من لدنا علما».
جای دیگر فرموده: «و لوطا آتیناه حکما و علما» و گفت: «و لقد آتینا داود و سلیمان علما» و در حق مهتر و بهتر عالم فرمود: «و علمک ما لم تکن تعلم» «و قل رب زدنی علما» و این علم، قطره‌ای است از بحر محیط علم قدیم که آن
صفت پاک خداوندی جل جلاله است.».
این کتاب، در ۶۰۸ صفحه به همراه فهرست مطالب در پایان آن، در قطع وزیری با جلد گالینگور به همت انتشارات پیام حق در پاییز
سال ۱۳۷۷ ش، در
تهران، در تیراژ ۱۰۰۰ نسخه برای اولین بار به چاپ رسید و تصحیح و تنظیم آن به عهده رضا مرندی بوده است.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
