شبهه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبهه (بر وزن شِبْه
و شَبَه) به معنای مثل
و نظیر است.
شبهه در لغت به معنای مشابهت
و پوشیدگی است. معانی دیگری چون اشتباه، احتمال اشکال
و شک نیزداردو همچنین چیزی که
حق و باطل در آن معلوم نیست را شبهه مینامند.
شبهه آن است که دو چیز در اثر مماثلت از همدیگر تشخیص داده نشوند «وما قتلوه
و ما صلبوه
و لکن شُبِّه لهم»
عیسی را نکشتند
و به دار نزدند لیکن کار بر آنها مشتبه شد. تشابه،
متشابه و مشتبه به ترتیب در آیات ۱۱۸/ بقره
و ۹۹/ انعام
به کار رفته است.
شبهه يعنى هر اشكال،
پرسش يا ابهامى كه در برداشتها، تحليلها، تصميمات
و رفتارهاى مرتبط با سعادت
فرد يا
جامعه منشأ خطا
و اشتباه در شناخت حق از باطل گردد.
به عبارت ديگر شبهه خود را شبيه به
حق مى نماياند
و راه شناخت
حق از
باطل را مشكل
و افراد رادچار شك
و ترديد مىكند
گويند نخستين شبهه كه در
خلقت شد بوسيله
ابلیس بوده در باب
خلقت آدم، او گفته است كه
آدم را از خاك بيافريدى
و من را از نار
و نار را بر خاك مزيت است
و در شأن من نيست كه به
آدم سجده كنم.
درباره تفاوت
پرسش و شبهه تفاوت هاي چندي بيان شده است كه مي توان به مهم ترين آن در اين جا اشاره كرد.
پرسش در حقيقت جستجوي بشر براي
شناخت است
و پرسشگر با بيان
پرسش و سؤال مي كوشد تا موضوع
و مطلبي را بشناسد
و آن را درك
و فهم كند. در حالي كه هدف از شبهه، ايجاد
تردید و شک در دل مخاطب است
و شبهه گر مي كوشد تا در بنيادهاي اعتقادي
و باوري شخص ترديد افكند. درحقيقت تفاوت شبهه
و پرسش را بايد در كاركرد
و اهداف آن دانست. كاركرد پرسش فهم
و شناخت است، در حالي كه شبهه براي اين طرح مي شود تا مخاطبان خود را به چالش بكشاند. از سوي ديگر در شبهه، باطل به طور عمدي
و خواسته حضور دارد
و شبهه گر با آميختن حق
و باطل مي كوشد كلام باطل خود را با رنگ
و لعابي از حق به ديگران منتقل كند، از اين روست كه
حضرت امیرمؤمنان(ع) فرمودند: «انما سميت الشبهه شبهه لانها شبهت بالحق»
؛ از آن رو شبهه را شبهه ناميده اند كه به حق شبيه
و همانند است.
پایگاه راسخون، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۴