• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سید عبدالاعلی سبزواری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سید عبدالاعلی موسوی سبزواریسید عبدالاعلی موسوی سبزواری (۱۳۲۸-۱۴۱۴ق)، فقیه، مفسر و قرآنپژوه بزرگ تشیع در دوره معاصر بود.
وی در مشهد و نجف از محضر بزرگانی همچون عبدالجواد ادیب نیشابوری، میرزا عسکر شهیدی، سید محمد عصار لواسانی، علی‌اکبر نهاوندی، نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدحسین اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی و سید حسین بادکوبه‌ای، محمدجواد بلاغی و دیگران فرا گرفت. او بعد از آیت‌الله خویی مدتی ریاست حوزه علمیه نجف را بر عهده داشت و دروس خارج فقه و اصول، تفسیر قرآن، حکمت، کلام، عقاید و فقه الحدیث را تدریس می‌کرد. او از حامیان انقلاب اسلامی ایران بوده و چندین‌بار درس‌اش را برای توجه دادن حوزه نجف، به وقایع انقلاب اسلامی ایران تعطیل نمود. کتاب مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن و مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام از جمله آثار برجسته او به شمار می‌رود. وی سرانجام در روز دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ش/ ۲۷ صفر ۱۴۱۴ق، درگذشت؛ برخی معتقدند که وی توسط رژیم بعث مسموم و شهید شده است.



«آیت‌الله سید عبدالاعلی موسوی سبزواری»، فقیه، مفسر و قرآنپژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجسته اسلام در دوره معاصر است که عمر خویش را در نشر و گسترش معارف اسلام و قرآن مصروف داشت.
وی در هیجدهم ذی حجه ۱۳۲۸ق- مصادف با عید غدیر خم- در سبزوار دیده به جهان گشود. دوران کودکی و نوجوانی را تحت سرپرستی پدر بزرگوارش طی نمود و مقدمات ادبیات عرب و فقه و اصول و... را از پدر و عمویش، آیت‌الله سید عبدالله برهان۱۳۸۴ق) فرا گرفت و تا سن چهارده سالگی در زادگاه خود به تحصیل مقدمات علوم اسلامی و عربی پرداخت.


سید عبدالاعلی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد رفت و در آن‌جا از محضر بزرگانی چون: علامه حاج میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری۱۳۴۴قمیرزا عسکر شهیدی، معروف به آقا بزرگ حکیم (م ۱۳۵۴ق)، آیت‌الله سید محمد عصار لواسانی۱۳۵۶ق) و حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی۱۳۶۹ق) بهره برد.
وی پس از حدود هشت سال اقامت در مشهد، برای تکمیل درس سطح فقه، اصول و نیز فلسفه، تفسیر و دیگر علوم اسلامی، عزم سفر نجف اشرف نمود و در آن شهر در درس آیات عظام: مرحوم نائینی۱۳۵۵قآقا ضیاءالدین عراقی۱۳۶۱قشیخ محمدحسین اصفهانی، معروف به «کمپانی» (م ۱۳۶۱ق)، آقای سید ابوالحسن اصفهانی و آقا سید حسین بادکوبه‌ای۱۳۵۸ق) و... شرکت نمود و آموخته‌های فقهی و فلسفی خویش را تکمیل کرد. وی تفسیر قرآن، مناظره و کلام را با حضور در جلسات تفسیری علامه محمدجواد بلاغی فرا گرفت.


سید عبدالاعلی از علامه مامقانی۱۳۵۱ق)، حاج شیخ عباس قمی۱۳۵۹ق) و دیگر مشایخ و استادان خود اجازات روایتی و اجتهادی کسب نمود و در حالی که ۳۶ سال داشت، در سال ۱۳۶۵ق خود عهده‌دار تدریس خارج فقه و اصول شد و به تربیت شاگردان و دانشوران پرداخت.


آیت‌الله سبزواری در کنار فقیه برجسته اهل‌بیت، آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی۱۴۱۳ق)، خدمات شایانی به حوزه علمیه نجف نمود و چراغ فقاهت را در آن حوزه، نورانی نگه داشت و خود چیزی کمتر از یک سال- بعد از آیت‌الله خوئی- عهده‌دار ریاست آن حوزه علمی شد.


آیت‌الله سبزواری از سال ۱۳۲۵ ش/ ۱۳۶۵ ق، از ۳۷ سالگی، به تدریس دروس سطح خارج حوزه پرداخت. ایشان در ایام تحصیل، به تدریس دروس خارج فقه و اصول و در روزهای تعطیل، به تدریس تفسیر قرآن و گاهی نیز به تدریس حکمت، کلام و عقاید می‌پرداخت. در روزهای ماه رمضان نیز، به تدریس فقه الحدیث می‌پرداخت و در آن به مباحثی چون شناخت احادیث صحیح از ناصحیح مبادرت می‌ورزید.


آیت‌الله سبزواری مردی متواضع، بردبار، کم‌سخن و دائم الذکر و از حافظان قرآن کریم بود.


آیت‌الله سبزواری در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ایران و عراق نقش داشت و از انقلاب اسلامی ایران و رهبر آن- حضرت امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) - کمال حمایت و پشتیبانی را نمود. در زمان اقامت امام (رحمة‌الله‌علیه) در نجف، در کنار ایشان بود و از امام (رحمة‌الله‌علیه) و نهضت وی حمایت می‌کرد. چندین‌بار درس خویش را برای توجه دادن حوزه علمیه نجف، به وقایع انقلاب اسلامی ایران تعطیل نمود و به هنگام همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی، در فروردین ۱۳۵۸ ش پیامی مبنی بر حمایت از آن صادر فرمود.
وی همواره حامی مردم مظلوم و مسلمان عراق بود و در جنبش و قیام معارضان عراقی در سال ۱۳۷۰ ش، نقش هدایت و رهبری داشت. او هرگز با رژیم بعث حاکم بر عراق سازش ننمود و چند بار منزلش به محاصره نظامیان بعث درآمد و رژیم بعث برایش محدودیت‌هایی قائل شد.
از اقدامات ایشان برای ترویج دین در سراسر جهان، می‌توان به فرستادن نمایندگانی زبده به اروپا، آمریکا و کشورهای عربی و آسیایی و نیز طرح وسیع ایشان برای تجدید بنای مسجد سهله و مسجد کوفه اشاره کرد. در جنبه سیاسی نیز، می‌توان از موضع سیاسی ایشان در برابر نظام حاکم بغداد در سال ۱۴۱۲ق و فتوای ایشان درباره انتفاضه عراق و رویارویی و براندازی نظام حاکم سخن گفت.


سرانجام آیت‌الله سبزواری، بعد از عمری تدریس، تحقیق، تالیف و مجاهدت، در روز دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ ش/ ۲۷ صفر ۱۴۱۴ ق، - مصادف با شب رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و شهادت امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) - در نجف اشرف درگذشت و به دیدار حق شتافت. برخی معتقدند که وی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است.


در پی رحلت آیت‌الله سبزواری، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، در بخشی از پیام تسلیت خویش درباره ایشان چنین بیان داشتند: «ایشان از فقهای عالی مقام و از مدرسین و علمای بزرگی بودند که عمر با برکت خود را در نجف به تدریس، تحقیق و تقویت شاگردان و تالیف کتب سودمند و با ارزش گذرانیده بودند... در آخرین سال‌های عمر شریف این روحانی بزرگوار، حوادث خونین عراق و قیام فداکارانه مردم در برابر حکومت ستمگر بعثی پیش آمد که ایشان در رهبری و هدایت مردم، دارای نقش و تاثیر بودند و بدین‌جهت، پس از سرکوب قیام تا چندی در محنت فشارهای رژیم بعثی گذرانید».


پیکر سید عبدالاعلی، تحت نظارت شدید امنیتی ماموران بعثی، برای طواف به حرم مطهر برده شد و سپس کنار مسجدی که در آنجا نماز می‌خواند و درس می‌گفت، به خاک سپرده شد.جمعى از نويسندگان، نجف کانون تشیع، صص۱۶۶ - ۱۶۷. برای آگاهی بیشتر، ر. ک: جمعى از نويسندگان، گلشن ابرار، ج۵، صص۵۱۳- ۵۲۱. مرقد ایشان، در خیابان باب القبله حرم (شارع الرسول)، در محله حویش واقع است.


از آثار و تالیفات ارزشمند وی می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
۱- مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن؛
۲- مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام؛
۳- تهذیب الاصول؛
۴- لباب المعارف؛
۵- افاضة الباری فی نقد ما الفه الحکیم السبزواری؛
۶- رفض الفضول عن علم الاصول؛
۷- منهاج الصالحین؛
۸- مناسک الحج؛
۹- رساله توضیح المسائل؛
۱۰- حاشیه بر بسیاری از کتاب‌های شیعه چون: عروة الوثقی، وسیلة النجاة، حدائق الناظرة، جواهر الکلام، مستند الشیعه، اسفار، تفسیر صافی، شرح منظومه حکیم سبزواری، و...؛
۱۱- مجموعه‌ای در رسائل فقهی و... از دیگر آثار علمی آن دانشمند است که نشر و گسترش احکام اسلامی و معارف قرآنی را سرلوحه خود کرده بود.


تهذیب الأصول‌ (عبدالاعلی سبزواری)





• نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مقبره سید عبدالاعلی سبزواری‌»، ج۱، ص۷۸.    






جعبه ابزار