سُلْطَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَلط (به فتح سین) و
سُلْطَه از
واژگان نهج البلاغه به معنای
قدرت و
تسلّط است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
سُلْطان (به ضم سین و سکون لام) به معنای
دلیل، غلبه،
محبت و
معجزه است.
مُتسلط (به ضم میم) کسی که سلطه را به دیگری به قبولاند.
سَلیط (به فتح سین و کسر لام) کسی که زبان گویا دارد.
چهل و یک مورد از این واژه در نهج البلاغه آمده است.
سَلط و
سُلْطَه به معنای قدرت و تسلّط آمده است.
راغب سلاطه را قدرت از روی قهر گفته است.
سلطان به معنای دلیل، غلبه، محبت و معجزه، که همه با معنای اوّلی سازگار است.
مُتسلط کسی که سلطه را به دیگری به قبولاند و
سَلیط کسی که زبان گویا دارد.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) درباره
قیام خود فرمود:
«اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذي كانَ مِنّا مُنافَسَةً في سُلْطان... وَ لكِنْ لِنَرِدَ الْمَعالِمَ مِنْ دينِكَ، وَ نُظْهِرَ الاِْصْلاحَ في بِلادِكَ.» «خدایا تو می‌دانی این کار ما برای آن نبود که رغبتی در تسلط و
قدرت داشته‌ایم، بلکه خواسته‌ایم تا علائم
دین تو را به جایش برگردانیم و در بلاد تو
عدالت به وجود آوریم.»
درباره خبر از
حجّاج بن یوسف فرموده:
«أَما وَ اللهِ، لَيُسَلَّطَنَّ عَلَيْكُمْ غُلامُ ثَقيف الذَّيّالُ الْمَيّالُ.» «آگاه باشيد! به خدا
سوگند پسركى از طايفه «
بنی ثقیف» كه هوسباز و متكبّر است، بر شما مسلّط مى‌شود.»
منظور از تسلّط، قدرت یافتن و غلبه است رجوع شود به «ایه»
متسلط کسی که سلطه را به دیگری به قبولاند، چنانکه در
نامه ۲۵ آمده است:
«فَلا تَدْخُلْها دُخولَ مُتَسَلِّط عَلَيْهِ.» «آن‌گاه كه داخل شدى همچون شخص مسلّط و سخت‌گير رفتار مكن.»
سلیط کسی که زبان گویا دارد. جمع آن سلاط است. در وصف
انصار و اهل
مدینه فرموده:
«هُمْ وَ اللهِ رَبّوا الاِْسْلامَ... بَأَيْديهِمُ السِّباطِ وَ أَلْسِنَتِهِمُ السِّلاطِ.» «به خدا
سوگند آن‌ها
اسلام را همچون فرزند در دامانشان پرورش دادند، با دست‌هاى گشاده و پرسخاوت و زبان‌هاى گويا و
منطق كوبنده، با اين كه نياز مادّى به آن نداشتند.»
مشروح آن در «ر ب ب» یا «سبط»
گذشت.
چهل و یک مورد از واژه سلط در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سلط»، ج۱، ص۵۴۵.
