• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَیْطَر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَیْطَر (به فتح سین و سکون یاء و فتح طاء) و مُسَيْطِر (به ضم میم و فتح سین و سکون یاء و کسر طاء) از واژگان قرآن کریم به معنای مراقب و مسلّط و احوال نويس است. از مشتقات آن در قرآن مجید مُتَسَيْطِر (به ضم میم و فتح تاء و سین و سکون یاء و کسر طاء) به معنى رقيب، حافظ، و مسلط بر شى‌ء است كه به آن توجه كند و احوالش را زير نظر گيرد و عملش را بنويسد. جمع آن مُسَيْطِرون (به ضم میم و فتح سین و سکون یاء و کسر طاء) است.



سَیْطَر و مُسَيْطِر اصل آن از سطر به معنى مراقب و مسلّط و احوال نويس است. در اقرب گويد: «سَيْطَرَ عليهم و (سَوْطَرَ و تَسَيْطَرَ) راقبهم و تعهَّد احوالهم» و نيز گويد: مسيطر و مُتَسَيْطِر به معنى رقيب، حافظ، و مسلط بر شى‌ء است كه به آن توجه كند و احوالش را زير نظر گيرد و عملش را بنويسد. جمع آن مُسَيْطِرون است.


(أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ‌ الْمُصَيْطِرُونَ‌) (آيا خزاين پروردگارت نزد آن‌هاست يا بر همه چيز عالَم سيطره دارند؟!)
(فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ)(لَسْتَ عَلَيْهِمْ‌ بِمُصَيْطِرٍ) (پس تذكّر ده كه تو فقط تذكّر دهنده‌اى! تو بر آنان سلطه ندارى كه مجبورشان به ایمان كنى.)
ابن کثیر آيه اول را با سين و دوّم را با صاد و ابن‌عامر هر دو را با سين ... و ديگران هر دو با صاد خوانده‌اند. ابو‌عبیده گويد: مصيطرون در اصل با سين است و هر سين كه ما بعد آن طاء باشد جايز است به صاد تبديل شود. سطر و صطر هر دو صحيح است.
معنى آيه اوّل: «آيا خزائن پروردگارت پيش آن‌هاست يا آن‌ها مسلط بر مردم و مالک آن‌ها هستند؟!!»
معنى آيه دوم: «ياد آورى كن تو فقط ياد آورى و بر مردم مراقب و حافظ نيستى.»
نظير (وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ) (ما به آنچه آن‌ها مى‌گويند آگاه‌تريم، و تو مأمور به اجبار آن‌ها به ايمان نيستى؛ پس به وسيله قرآن، كسانى را كه از عذاب من مى‌ترسند متذكّر ساز (وظيفه تو همين است))


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۶۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۰.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۳۰-۳۳۱.    
۴. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۶۶۴.    
۵. طور/سوره۵۲، آیه۳۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۵.    
۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۰.    
۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۳۶۰.    
۱۱. غاشیه/سوره۸۸، آیات۲۱ - ۲۲.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۲.    
۱۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۷۵.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۶۰.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۳۹.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۴۶-۴۷.    
۱۷. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر ابن کثیر، ج۴، ص۲۶۱.    
۱۸. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر ابن کثیر، ج۴، ص۵۳۸.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۵۳.    
۲۰. ق/سوره۵۰، آیه۴۵.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۰.    
۲۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۶۱.    
۲۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۴۲.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۱.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۸۵-۲۸۶.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سیطر»، ج۳، ص۲۶۶-۲۶۷.    






جعبه ابزار