سَمیعٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَمیعٌ:(إِنَّ اللّهَ سَميعٌ عَليمٌ) «سَمیعٌ» (به فتح سین) به معنای شنوا و از
اسماء حسنی است.
آیه مورد بحث درباره
وصیت است كه از هر نظر محترم و مقدس بوده و هرگونه تغيير و تبديل در آن ممنوع و
حرام است، مى‌فرمايد: كسى كه وصيت را بعد از شنيدنش تغيير دهد گناهش بر كسانى است كه آن را تغيير مى‌دهند (و اگر
گمان كنند كه
خداوند از توطئه‌های‌شان
خبر ندارد سخت در اشتباهند زيرا) خداوند شنوا و داناست.
آيه فوق ممكن است اشاره به اين
حقیقت نيز باشد كه خلافكاری‌هاى «وصى» (كسى كه عهده‌دار انجام وصاياست) هرگز
اجر و پاداش وصيت‌كننده را از بين نمى‌برد، او به اجر خود رسيده تنها
گناه بر گردن وصى است كه تغييرى در
کمیت يا
کیفیت و يا اصل وصيت داده است.
به موردی از کاربرد «سٰامِدونَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذينَ يُبَدِّلونَهُ إِنَّ اللّهَ سَميعٌ عَليمٌ) «و هركس بعد از شنيدنش آن را تغيير دهد، گناه آن، بر همان كسانى است كه آن وصيّت را تغيير مى‌دهند؛ كه خداوند، شنوا و داناست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ، فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذينَ يُبَدِّلونَهُ)،
ضمیر در
کلمه (اثمه)، به تبديل بر مى‌گردد و بقيه ضمائر به وصيت به معروف، و اگر بپرسى: كلمه (وصيت) مؤنث است، چرا پس همه ضمائر كه بدان برگشته مذكر است؟ در پاسخ مى‌گوئيم: كلمه نام‌برده از آن‌جا كه
مصدر است، هر دو نوع ضمير، جائز است بدان برگردد. باز خواهى پرسيد: كه جا داشت بفرمايد: (فمن بدله بعد ما سمعه، فانما اثمه عليهم) و
حاجت نبود دوباره نام تبديل كنندگان را ببرد، در پاسخ مى‌گوييم: نكته اين كه ضمير نياورد و اسم ظاهر آن را آورد، خواست تا بعلت
گناه يعنى تبديل وصيت بمعروف اشاره كرده باشد تا بتواند آيه بعدى را بر آن تفريع نموده، بفرمايد: (پس اگر كسى از موصى بترسد) الخ.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سمیع»، ص ۴۰۴.
