• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَمْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَمْر (به فتح سین و میم) از واژگان نهج‌البلاغه، به معنای گفتگو در شب است. سمور آنست‌که شب را نخوابد و مرتبا سخن گوید. از اين مادّه سه مورد در نهج‌البلاغه آمده است.



سَمْر به معنای گفتگو در شب است. در اقرب گويد: «سَمَرَ سَمْراً و سُمُوراً: لَمْ يَنَمْ وَ تَحَدَّثَ لَيْلًا» يعنى شب را نخوابيد و به گفتگو پرداخت. و نيز آن‌را شب، و سايه ماهتاب و شب تاريک گفته‌اند و سمره رنگى است ما بين سياه و سفيد.


بعضی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - خطبه ۱۲۶

وقتی امیر‌المومنین علی (علیه‌السلام) را در مساوی بودن عطاها ملامت کردند و خواستار تبعیض شدند فرمود:«أَتَأْمُرُونِّي أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِيمَنْ وُلِّيتُ عَلَيْهِ! وَاللهِ لاَ أَطُورُ بِهِ مَا سَمَرَ سَميرٌ، وَمَا أَمَّ نَجْمٌ فِي السَّمَاءِ نَجْماً.»«آيا به من دستور مى‌دهيد كه براى پيروزى خود، از جور و ستم، در حقّ كسانى كه بر آنها حكومت مى‌كنم، استمداد جويم؟!به خدا سوگند تا عمر من باقى و شب و روز برقرار و ستارگان آسمان در پى هم طلوع و غروب مى‌كنند، هرگز به چنين كارى دست نمى‌زنم.» (شرح های خطبه:)

۲.۲ - خطبه ۱۹۲

درباره کعبه فرمود:«وَلَوْ أَرَادَ سُبْحَانَهُ أَنْ يَضَعَ بَيْتَهُ الْحَرَامَ...مُتَّصِلَ الْقُرَى، بَيْنَ بُرَّة سَمْرَاءَ...لَكَانَ قَدْ صَغُرَ قَدْرُ الْجَزَاءِ عَلَى حَسَبِ ضَعْفِ الْبَلاَءِ.»«اگر خداوند خانه محترمش و محل‌هاى انجام وظايف حج را در ميان باغها و نهرها و سرزمين‌هاى هموار و پردرخت و پر ثمر، مناطقى آباد و داراى خانه و كاخ‌هاى بسيار و آبادی‌هاى به هم پيوسته، در ميان گندم زارها و باغهاى خرّم و پرگل و گياه، در ميان بستان‌هاى زيبا و پر طراوت و پر آب، در وسط باغستانى بهجت زا و جاده هاى آباد قرار مى‌داد، به همان نسبت كه آزمايش و امتحان ساده‌تر بود پاداش و جزا نيز كمتر بود.» (شرح های خطبه:)
اين كلمه در خطبه ۳۳ نيز در ضمن شعرى آمده است.


از اين مادّه سه مورد در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۵۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۵.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۳۶.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۷۱۱.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۲۸۵.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۰.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۸۳، خطبه ۱۲۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳۸.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳۹.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۳۰۶.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۸۴.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۰۹.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۴۶۲.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۷۲.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۳، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۷.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۹.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶۰.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۲۸.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۴۳.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۵۷.    
۲۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۷۷، خطبه ۳۳.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۱.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۵۸۸.    
۲۶. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۶۷.    
۲۷. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سمر»، ج۱، ص۵۵۱.    






جعبه ابزار