سهم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَهْم (به فتح سین و سکون هاء) از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای تير معروف و تير قرعه است. سیزده مورد از این مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
سَهْمبه معنای سهم تير معروف و تير
قرعه است.
چهار مورد از این ماده که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.
در ذمّ
اصحاب خويش فرموده:
«وَمَعَ أَىِّ إِمَام بَعْدِي تُقَاتِلُونَ؟ المَغْرُورُ وَاللهِ مَنْ غَرَرْتُمُوهُ، وَمْنْ فَازَبِكُمْ فَازَ بَالسَّهْمِ الاَْخْيَب، وَمَنْ رَمَى بِكُمْ فَقَدْ رَمَى بِأَفْوَقَ نَاصِل.»«و با كدام پيشوا و
امام پس از من، به
مبارزه خواهيد رفت؟ به
خدا سوگند فريب‌خورده واقعى آن كس است كه به گفتار شما مغرور شود!، و اگر پيروزى به
وسیله شما بدست آيد، پيروزى بى اثرى است همانند كسى كه در
قرعه، برگ نابرنده‌اى نصيب او شود! و كسى كه بخواهد بوسيله شما
تیراندازی كند همچون كسى است كه با تيرهاى بى پيكان تير انداخته است.»
(شرح های خطبه:
)
امام علی (علیه‌السلام) به
خوارج فرموده:
«وَقَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللهِ(صلى الله عليه وآله) رَجَمَ الزَّانِيَ وَأَقَامَ حَقَّ اللهِ فِيهمْ، وَلَمْ يَمْنَعْهُمْ سَهْمَهُمْ مِنَ الاِْسْلاَمِ.» «در حالى كه مى‌دانيد
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله زناکار همسردار را سنگسار مى‌كرد، پس از آن بر وى
نماز مى‌خواند، پس
ارث او را ميان خاندانش تقسيم مى‌نمود.
قاتل را مى‌كشت و ميراثش را به اهلش مى‌داد، دست
سارق را مى‌بريد، و زناكار بدون
همسر را تازيانه مى‌زد، پس سهم آنها را از
غنائم مى‌داد و مى‌توانستند از زنان
مسلمان همسر انتخاب كنند، بنابراين
پیغمبر آنها را به واسطه گناهانشان مؤاخذه مى‌كرد و حقّ خداى را بر آنها اجرا مى‌نمود، امّا سهم اسلامى آنها را از بين نمى‌برد.»
(شرح‌های خطبه:
)
امام علی (علیه‌السلام) به
خوارج فرموده:
«أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقوا اللَّهَ...وَ مَا الْمَغْرورُ الَّذی ظَفِرَ مِنَ الدُّنْیَا بِأَعْلَی هِمَّتِهِ کَالْآخَرِ الَّذِی ظَفِرَ مِنَ الْآخِرَهِ بِأَدْنَی سُهْمَتِهِ.» «اى مردم! از
خدا بترسيد! هيچ كس بيهوده و
عبث آفريده نشده كه به
لهو و بازى پردازد و سر خود رها نگرديده تا به كارهاى لغو و بى ارزش مشغول شود، دنياى دل‌پسندش، جاى آخرتى كه با بدنگرى، زشت در نظرش جلوه كرده است، نگيرد؛ آن مغرورى كه به
دنیا ظفر يافته بلند همّت‌تر از آن كسى نيست كه به كم‌ترين سهم از
آخرت دست پيدا كرده است.»
(شرح‌های حکمت:
)
سیزده مورد از این ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سهم»، ج۱، ص۵۵۹.
