سلیمان بن محمد حامض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حامِض، ابوموسی سلیمان بن محمد، زبان‌شناس و نحوی بغدادی است.
زبیدی
نام وی را محمد بن سلیمان نوشته است.
از
تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست.
وی شاگرد احمد بن یحیی
ثعلب (متوفی ۲۹۱) بود و چهل سال از محضر او بهره برد و پس از درگذشت وی به تدریس پرداخت.
در
نحو پیرو مکتب کوفه بود و از علمای بنام آن مکتب به شمار می‌رفت.
او با اتخاذ شیوه‌هایی از مکتب
بصره ، این دو مکتب را باهم آمیخت و در هر دو مکتب تبحر یافت.
وی به
کوفه سفر کرد و در آن‌جا به تدریس
کتاب الادغام ابوزکریا یحیی فرّاء (متوفی ۲۰۷) پرداخت.
حامض فردی متدین و معتمد بود و در نگارش و ضبط مطالب، بسیار دقت داشت.
از شاگردان وی، ابوعمر محمد بن عبدالواحد الزاهد معروف به
غلام ثعلب (متوفی ۳۴۵) و ابوجعفراحمد بن یعقوب بن یوسف اصفهانی معروف به برزویه (بزرویه) بودند.
تندخویی وی مانع از آن شد که حتی به او
اجازه دهند بر
جنازه استادش
نماز بخواند و به سبب همین تندخویی او را حامض (ترش‌روی)
لقب دادند.
وی
بخیل نیز بود، چنان‌که به ابن‌فاتک معتضدی/ ابوفاتک مقتدری سفارش کرده بود که مکتوباتش به دست کسی از
اهل علم نرسد.
حامض در زمان
خلافت مقتدر عباسی، در ۲۵
ذیحجّه ۳۰۵ درگذشت و در باب التِّبْن (محله‌ای در بغداد)
دفن شد
حامض کتابهایی تألیف کرده بود با عناوین خلق‌الانسان، النبات، الوحوش، مختصرالنحو، غریب الحدیث، السَّبق و النِّضال، و ما یذکَّر و یوُنَّث من الانسان و اللباس.
(۱) ابن‌خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان.
(۲) ابن‌ندیم، الفهرست (تهران).
(۳) خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی.
(۴) محمد بن حسن زبیدی، طبقات النحویین و اللغویین، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴.
(۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۹۹.
(۶) عبدالرحمان بن ابی‌بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
(۷) علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
(۸) یاقوت حموی، معجم‌الادباء، بیروت ۱۴۰۰/۱۹۸۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سلیمان بن محمد حامض»، شماره۵۷۴۷.
