سفیان ثوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری کوفی (۹۷-۱۶۱ هـ)، از
تابعین و اصحاب
امام صادق (علیه‌السّلام) و از محدثان برجسته
اهل‌سنت و
صوفی مشهور در عصر امام صادق و
امام کاظم (علیهماالسّلام) بود.
ابوعبدالله سفیان بن سعید بن مسروق بن حبیب ثوری کوفی، پدرش
سعید بن مسروق ثوری کوفی است و نسب او با چهارده واسطه به
ثور بن عبدمناف می‌رسد و به همین‌جهت هم او را ثوری گویند.
سفیان در شمار اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) یاد شده
و از تابعیان محسوب می‌شود.
تاریخ تولد سفیان ثوری را بین سال‌های ۹۵ تا ۹۷ هجری قمری گفته‌اند و در سال ۱۴۴ ق به
مکه و
مدینه رفت و آنجا ساکن شد.
سفیان ثوری از افرادی مانند
عمرو بن مره،
ابواسحاق سبیعی و
سلیمان اعمش روایت شنیده
و از آنان روایت نقل کرده است.
همچنین افرادی مانند
ابونعیم فضل بن دکین،
عبدالله بن موسی عبسی،
عباد المکی،
ابوالعلاء شامی و
یحیی القطان و عده‌ای از محدثان و عالمان بزرگ اهل‌سنت مانند
اوزاعی و
ابن‌جریح و مالک شاگردش بودند و از او حدیث گفته‌اند.
اهل تسنن سفیان ثوری را
عالم و
زاهد و با ورع زیاد می‌دانند و کرامات زیادی از او نقل کرده و زیاد مدحش می کنند و او را می‌ستایند و می‌گویند در
علم حدیث و علوم دیگر تبحر داشت. او را با اوصافی چون
ثقه، مامون، حجت و پرحدیث ستوده‌اند.
البته اهل‌سنت به فریبکاری او نیز، اعتراف می‌کنند. ولی علمای
شیعه، روایات زیادی در مذمت او گفته و او را از مسیر اهل‌بیت و ائمه اطهار (سلاماللهعلیهم
اجمعین)، منحرف می‌دانند.
برخی می‌گویند که او پیرو مذهب
شیعه زیدیه بود که در نهایت دست از آن برداشت.
سفیان ثورری در زمان امام ششم شیعیان (جعفر صادق) و امام هفتم (موسی بن جعفر)، زندگی می‌کرد و بارها مشغول
مجادله با آن بزرگواران می‌شد.
در
کافی نقل شده که «ثوری خدمت حضرت صادق (علیه‌السّلام) رسید در حالی که آن حضرت سوار شده بود و عزم رفتن جایی را داشت، سفیان گفت: آن خطبه‌ای را که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در
مسجد خیف فرمودند برای من حدیث کن. حضرت فرمود به من مهلت بده تا پی کار و حاجت خود بروم و برگردم و برای تو بگویم. سفیان قبول نکرد و اصرار کرد و حضرت را قسم داد. حضرت پیاده شدند قلم و دواتی آوردند و حضرت فرمود بنویس. سفیان خطبه را نوشت و از محضر امام صادق دور شد. در بین راه مطالعه کرد حدیث را، و چون به جمله «والنصیحة لائمة المسلمین» رسید، تفکری کرد و فهمید که مراد،
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) است. همان موقع کاغذ را پاره کرد و به رفیق همراهش گفت: که این حدیث را پنهان کن و با کسی حرفی نزن.»
شیخ صدوق هم روایتی از
محمدبن ابی‌عمیر کرده که گفت: سفیان حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) را دید که مشغول نماز بوده و مردم از مقابل، رفت و آمد می‌کردند. سفیان به حضرت اعتراض کرد که مردم در حال طواف، از مقابل تو رد می شوند. امام فرمود: آن کسی را که من برایش نماز می‌گذارم از این افراد به من نزدیک‌تر است.
کتاب‌های
تفسیر الثوری،
الجامع الکبیر،
الجامع الصغیر، الفرائض، رسالة الی عباد بن عباد الارسوقی
و کیمیا
از آثار سفیان ثورری است.
سفیان ثورری که در زمان
مهدی عباسی، زندگی می کرد بارها با او و دولتمردانش مجادله می کرد و سرانجام یک روز گفتگوی تندی با مهدی عباسی کرد و به مصرف بی‌رویه
بیت‌المال اعتراض کرد که مورد خشم او واقع شد لذا مجبور شد که از آنجا فرار کند و به
بصره رفت و مدت کوتاهی به‌طور ناشناس آنجا ماند تا اینکه در سال ۱۶۱ هـ.ق، وفات کرد.
از او هیچ نسلی باقی نمانده است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۷۰، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری».
• احمد سنجری- ترجمه وفیات الاعیان (منظر الانسان ج۲)
• شیخ عباس قمی، تتمه المنتهی، صفحه ۲۶۲.
• دائرة المعارف تشیع، ج۹.
