مسجد خیف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مسجد خیف، مهمترین
مسجد در منطقه
منا است.
درباره
فلسفه پیدایش آن مسجد،
روایت جالبی وجود دارد. می دانیم که در سال پنجم
هجرت،
مشرکان مکه به تحریک
یهودیان، پیمان اتحادی را با برخی از
قبایل عرب امضا کردند تا به
مدینه حمله کنند و ریشه
اسلام را از اساس بر کنند. محلی که آنان برای امضای این
پیمان انتخاب کردند، جایی بود که بعدها مسجد خیف در آنجا بنا گردید. این بدان معنی است که در محل پیمان مشرکان بر ضدّ اسلام، مسجدی بنا شد تا شکست اتحاد
قریش با قبایل عرب را یادگار باشد.
خَیْف به محلی گویند که از شدت کوهستانی بودن آن کاسته شده؛ اما هنوز به صورت
دشت در نیامده است. دامنه
کوه صفائح چنین وضعیتی دارد و مسجد خَیْف در همین جا ساخته شده است.
بر اساس برخی روایات، مسجد خَیف شاهد خطبه مهم
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در
حَجّة الوداع بوده است که متن آن خطبه در روایات نقل شده است
هم‌چنین در روایات پیشوایان
معصوم(علیهم السلام) توصیه شده است: کسی که در منا است، بکوشد تا
نمازهایش را در مسجد خیف بخواند، چرا که در آن هفتاد
پیامبر نماز خوانده اند.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: در مسجد خیف که مسجدی در منا است، نماز بگزارید.
مسجد (محل نماز) رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در زمان حیاتشان نزدیک
مناره مسجد به سمت
قبله و چپ و راست آن تا سی
ذراع بوده است... اگر توانستید در آنجا نماز بخوانید، چنین کنید که هزار پیامبر(صلی الله علیه وآله) در آنجا نماز خوانده اند.
در نقلی هم آمده که مسجد خیف مدفن
آدم(علیه السلام) بوده است، چنان که
قبر حوا در
جده است
. در
دعای سمات نیز به این مسجد اشاره شده است.
به هر روی، مسجد خیف از دیر زمان بنا شده و از قرن سوّم، نخستین گزارش های
تاریخی آن را، در دست داریم.
مورّخان نوشته اند که در سال ۲۴۰
قمری سیل آن را تخریب کرد، سپس بر جای آن مسجدی بنا گردید و
سیل بندی ساخته شد تا
حفاظ مسجد باشد. مساحت مسجد در آن زمان ۱۵۰۰ متر مربع بوده است.
در اطراف مسجد خیف،
رواق های کوچکی نیز بوده است. این مسجد در سال ۵۵۶ قمری به دست
جمال الدین اصفهانی وزیر
موصل و
شام بازسازی شد. مسجد خیف در قرن نهم هجری بنای با شکوهی داشته است.
تا پیش از بازسازی اخیر، مسجد یاد شده تنها یک چهار دیواری بود که وسط آن
بقعه‌ای بوده است که مناره هم داشته و مشهور به
مقام ابراهیم بوده است. مرحوم
شیخ عباس قمی در
مفاتیح نوشته است: کنار مناره نماز
مستحبی (۶ رکعت) خوانده شود. در آن زمان کف مسجد، شنی بوده است. برخی هم آن را محلی می دانند که رسول خدا(صلی الله علیه وآله)در آنجا نماز گزارده است.
آخرین بازسازی مسجد در سال ۱۳۹۲ قمری در دوره
سعودی با بنایی بزرگ و رواق های متعدد و مساحتی حدود ۲۳۶۶۰ متر مربع انجام گرفته است. طول این مسجد ۱۸۲ و عرض آن ۱۳۰ متر است.
درِ مسجد تنها در
ایام بیتوته در منا باز است و در طول سال مسدود می باشد. متأسفانه در آن ایام هم، محل
استراحت افراد بی سرپناه بوده و هیچ جای
عبادت در آن نیست. تنها در وقت نماز امکان خواندن نماز در آن هست.
آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص۱۴۰-۱۴۱.
