زینت (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زینَت (به فتح نون) از
واژگان قرآن کریم است. زينت سه نوع است: زينت باطنى مثل علم و اعتقادات خوب، زينت بدنى مثل نيرومندى و غيره، زينت خارجى مثل زيور و مال و غيره.
زينَت:
زينت سه گونه است: زينت باطنى مثل علم و اعتقادات خوب، زينت بدنى مثل نيرومندى و غيره، زينت خارجى مثل زيور و مال و غيره.
(إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَها) (ما آنچه را روى
زمین است زينت آن قرارداديم، تا آنها را بيازماييم كه كدام يک داراى بهترين عمل هستند.)
(الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا ...) (اموال و فرزندان، زينت زندگى دنياست. ...)
(وَ لكِنَّا حُمِّلْنا أَوْزاراً مِنْ زِينَةِ الْقَوْمِ) (بلكه مقدارى از زيورهاى قوم
فرعون را كه با خود داشتيم افكنديم.)
زينت در اين آيات در زيور و مال و وسائل زندگى بكار رفته است و آن از «زيور» فارسى اعم است.
(كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ...) (اين گونه براى هر امّتى عملشان را زينت داديم. ...)
(وَ لكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ وَ زَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ ...) (ولی خداوند
ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دل‌هايتان زينت بخشيده، ...)
زينت در اين دو آيه و نظير آنها زينت باطنى است.
زينت در قرآن به خدا نسبت داده شده چنانكه گذشت و مثل
(زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمالَهُمْ) (اعمال بد شان را براى آنان زينت مى‌دهيم.)
(زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا) (ما
آسمان نزديک (پايين) را با زيور
ستارگان آراستيم.)
و نيز به
شیطان نسبت داده شده است.
(وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ ...) (و به يادآور هنگامى را كه شيطان، اعمال آنها (
مشرکان) را در نظرشان جلوه داد، ...)
شيطان در اثر قدرت و مهلتى كه از جانب خدا باو داده شده می‌تواند عمل بد را در نظر انسان خوب جلوه دهد.
ازيّنت از
باب تفعّل به معنى زينت گرفتن و آراسته شدن است و آن فقط يكبار در قرآن آمده است.
(حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ ...) «زمين زيور خود را اخذ كرد و آراسته شد.»
(يا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ ...) (اى فرزندان آدم! زينت خود را در هنگام رفتن به هر مسجدى، با خود برداريد. ...)
غرض از آيه لباس تازه پوشيدن است در نمازهاى
جمعه و اعياد چنانكه از
امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده و گفته‌اند در هر
نماز،
عیّاشی از
حضرت مجتبی (علیه‌لسّلام) نقل كرده كه چون به نماز بر می‌خاست بهترين لباس‌هاى خويش را مى‌پوشيد از آن حضرت علت اين كار پرسيدند فرمود: خدا زيباست زيبائى را دوست دارد.
«إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ.» براى خدايم آراسته می‌شوم و او می‌فرمايد «
خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» لذا دوست می‌دارم كه بهترين لباس‌هايم را بپوشم.
از
امام صادق (علیه‌السّلام) اخذ زينت، شانه زدن نقل شده است.
(وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها ...) (و به زنان با ايمان بگو چشم‌هاى خود را از نگاه هوس‌آلود فرو گيرند، و دامان خويش را از بى عفتى حفظ كنند و زينت خود را- جز آن مقدار از آن كه نمايان است- آشكار ننمايند. ...)
روايات
اهل بیت (علیهم‌السلام) درباره زينت چنين است:
۱-
فضیل بن یسار گويد: از امام صادق (عليه‌السّلام) پرسيدم آيا دو بازوى زن از زينت است كه خدا فرموده «
وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ»؟ فرمود:
«نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْخِمَارِ مِنَ الزِّينَةِ وَ مَا دُونَ السِّوَارَيْنِ.» يعنى «آنچه
روسری آن را می‌پوشاند (از
سر و
گردن) و بالاتر از دو
دستبند از زينت است. در اين روايت گردن، موى سر، بازوها و غيره مصداق زينت‌اند.
۲-
زراره از امام صادق (عليه‌السّلام) از: «
إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» پرسيد فرمودند:
«الزِّينَةُ الظَّاهِرَةُ الْكُحْلُ وَ الْخَاتَمُ.» يعنى: زينت ظاهر
سرمه چشم و
انگشتر است.
۳-
ابو بصیر از آن حضرت از «
وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» پرسيد فرمود:
«الْخَاتَمُ وَ الْمَسَكَةُ وَ هِيَ الْقُلْبُ.» يعنى انگشتر و دستبند.
على هذا مراد از زينت در آيه اعم از زيور و زينت طبيعى است در روايت ديگر راوى به امام گفت كدام قسمت از بدن جايز است مرد نامحرم به بيند فرمود:
«الْوَجْهُ وَ الْكَفَّانِ وَ الْقَدَمَانِ.» چهره و دو
دست و دو
پا.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «زینت»، ج۳، ص۱۹۵.
