زمین گیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زمین گیری حالتی است که فرد به سبب آن
توانایی حرکت خود را از دست داده است.
زمين گيری حالت
ناتوانی از
حرکت به سبب
جراحت، بيماری يا
ضعف جسمی می باشد.
از آن به مناسبت در بابهايی همچون
صلات،
حج،
جهاد،
نکاح،
ظهار،
عتق و
صید و
ذباحه سخن گفته‌اند.
اشخاص زمین‌گیر ازآن‌جهت که قادر به حرکت نیستند، در انجام کارهای شخصی و
عبادات فردی با وضعیت خاص و
اضطرار مواجه می‌شوند.
امام خمینی درباره شرایط و کیفیت
نماز یکی از آن‌ها در پاسخ به این سؤال او که اظهار داشته است: فلج و زمین‌گیر شده‌ام و حتی نمی‌توانم بنشینم، نمازم را با
اشاره و گذاشتن مُهر بر پیشانی می‌خوانم. ادرارم بی‌اختیار است و پیوسته ظرف مخصوصی برمی‌دارم و به همین جهت نمی‌توانم
طاهر شوم یا همیشه طاهر بمانم و قادر به
وضو گرفتن نیستم؛ فقط دست‌هایم را تا مچ طاهر کرده و تیمم می‌گیرم. آیا با این وضع، نمازم با بدن نجس صحیح است؟ می‌نویسد: «اگر نمی‌توانید
وضو بگیرید و کسی نیست که شما را وضو بدهد، اشکال ندارد و نماز
صحیح است.»
بنابر
مشهور،
امامت ناتوان از ايستادن جز برای همسان خود صحيح نيست.
زمين گير بودن موجب
سقوط نماز جمعهو جهاد ابتدايی
است.
از
شرایط تحقق
استطاعت برای
حج قادر بودن بر حرکت است؛ از اين رو، بر زمين‌گير
حج واجب نيست.
بنابر تصريح برخی، کشتن
کافر زمين گير در جنگ جز در حال
ضرورت يا ياری کردن دشمن، هرچند با فکر و نظر خود،
جایز نيست.
بنابر قول برخی، زمين گير بودن
زن از عيوبی است که موجب
ثبوت حق فسخ نکاح برای
مرد می‌شود.
به عقیده امام خمینی که در
تحریرالوسیله آمده است «فلج و لنگی آشکار، اگرچه به حدّ زمین‌گیری و مزمن بودن نرسیده باشد بنابر اظهر»
از عیوب مختض زن است که موجب حق فسخ نکاح است.
از
اسباب آزادی قهری
برده ابتلای او به زمين گيری است؛
از اين رو، آزاد کردن برده زمين گير به جهت
کفاره،
کفایت از آن نمی‌کند.
امام خمینی در تحریرالوسیله در
احکام کفارات می‌نویسد: «همچنین شرط است (در کفّاره) از عیوبی که موجب آزادشدن قهری او می‌شود مانند کوری و جذام و زمین‌گیر شدن و تنکیل (عقوبت شدید) سالم باشد؛ و بقیه عیوب مانعی ندارند. پس عتق کر و عتق لال و غیر این‌ها کفایت می‌کند و عتق عبد فراری اگرچه جایش معلوم نباشد مادامی‌که مرگ او را نداند، کفایت می‌کند.»
هرگاه دو نفر در پی تصميم بر
شکار کردن حيوانی، يکی پس از ديگری تيری به سوی آن بيندازند، با اصابت کردن تير نخست به
حیوان و کشتن يا زمين گير کردن آن،
شکار از آن شکارچی اول خواهد بود و شکارچی دوم که به سبب تير اندازی،
حیوان را
مجروح کرده،
ضامن ارش جراحت است؛ اما اگر تير شکارچی دوم
حیوان را کشته و يا زمين گير کرده باشد، شکار از آن او است؛ ليکن شکارچی نخست که با تير اندازی خود، حيوان را مجروح کرده
ضامن ارش جراحت وارد شده نخواهد بود.
جزیه از بچه‌ها و دیوانه‌ها و زن‌ها گرفته نمی‌شود. و آیا از پیرمرد فرسوده و اشخاص زمین‌گیر و کور و ضعیف العقل (عقب‌مانده)
ساقط می‌شود؟ در آن
تردّد است و
اشبه عدم
سقوط است. و از غیر کسانی که استثنا شده گرفته می‌شود و لو اینکه رهبانان یا فقرا باشند، لیکن انتظار کشیده می‌شود تا
فقیر توانایی مالی پیدا کند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۲۸۱. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
