زخرف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زُخْرُف (به ضم زاء و سکون خاء و ضم راء) یکی از واژگان به کار رفته در
قرآن کریم و به معنای
زینت است.
زُخْرُف به معنای زينت است.
•
(حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ ...) (تا زمانى كه
زمین، زيبايى خود را يافته و آراسته گرديد، ...)
راغب آن را زينت روكش گفته كه نقش و نگار است
و نيز آن را كمال حسن گفته‌اند
يعنى «چون زمين زيبائى خود را گرفت و آراسته شد.»
•
(أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ ...) يعنى «براى تو اطاقى باشد از
طلا.» ظاهرا مراد آن است كه زينت آن از طلا باشد. طلا را به جهت كمال حسن زخرف گفته‌اند.
زخرف القول سخنى است
باطل كه ظاهر آن صدق و راست مى‌نمايد.
(يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً ...) «بعضى قول باطل و ظاهر الصدق را براى فريب القا می‌كند.» آن به معنى مفعول (مزخرف) است.
زخرف نام سوره چهل و سوم از قرآن است گوئى به مناسبت آيه ۳۵ همان سوره، زخرف خوانده شده است.
(وَ لِبُيُوتِهِمْ أَبْواباً وَ سُرُراً عَلَيْها يَتَّكِؤُنَ • وَ زُخْرُفاً) (و براى خانه‌هايشان درها و تخت‌هايى زيبا و نقره‌اى قرار مى‌داديم كه بر آن تكيه كنند؛ و انواع زيورها.)
در
مجمع گويد: زخرف كمال حسن شيى‌ء است و لذا به طلا و به نقوش و تصاوير زخرف گفته‌اند در حديث است كه «
«إِنَّهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لَمْ يَدْخُلِ الْكَعْبَةَ حَتَّى أَمَرَ بِالزُّخْرُفِ فَنُحِّيَ»» «آن حضرت وارد
کعبه نشد تا فرمود كه تصاوير و نقوش را از آن كنار كردند.»
در مجمع گويد: «زُخْرُفاً» در آيه منصوب است با فعل مضمر يعنى «و جَعَلْنَا لَهُمْ زُخْرُفاً»
ولى شايد عطف باشد به «سُرُراً».
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «زخرف»، ج۳، ص۱۵۹.
