زالَتا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زالَتا:(وَ لَئِن زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما) «زالَتا» از مادّه
زَوال (به فتح زاء) به معنای از بين رفتن و انتقال از محل است.
كرات آسمانى بى‌آنكه به جايى بسته باشند ميليون‌ها
سال در قرارگاه خود يا مدارى كه براى آن‌ها تعيين شده در حركتند، بى‌آنكه كم‌ترين انحراف پيدا كنند، همان‌گونه كه نمونه آن را در
منظومه شمسی مى‌نگريم،
کره زمین ما ميليون‌ها بلكه ميلياردها سال است بر دور
آفتاب در مسير خود با نظم دقيقى كه از تعادل
نیروی جاذبه و دافعه سرچشمه مى‌گيرد مى‌چرخد و سر بر فرمان
پروردگار دارند.
سپس به عنوان تاكيد مى‌افزايد: و هرگاه بخواهند از محل و مسير خود خارج شوند كسى غير از
خداوند نمى‌تواند آن‌ها را نگاهدارى كند.
به موردی از کاربرد «زالَتا» در قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَن تَزولا وَ لَئِن زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ كانَ حَليمًا غَفورًا) «خداوند آسمان‌ها و زمين را نگاه مى‌دارد تا از نظام خود منحرف نشوند؛ و هرگاه منحرف گردند، كسى جز او نمى‌تواند آن‌ها را نگاه دارد؛ او داراى
حلم و آمرزنده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ) سياق اقتضا مى‌كند كه مراد از
زوال در اين‌جا مشرف شدن بر زوال است، چون خود زوال كه با
امساک جمع نمى‌شود.
و خلاصه معناى
آیه اين است كه
سوگند مى‌خورم كه اگر آسمان‌ها و زمين مشرف بر فرو ريختن شوند، احدى بعد از خدا وجود ندارد كه از فرو ريختن آن‌ها جلوگيرى به عمل آورد، براى اين‌كه غير از او كسى نيست كه افاضه وجود كند. ممكن هم هست مراد از زوال معناى حقيقى‌اش باشد، ولى مراد از امساک
قدرت بر امساک باشد. و معلوم شد كه
کلمه من اولى زايده است و تنها خاصيت تاكيد را دارد، و من دومى ابتدايى است، و
ضمیر در من بعده به خداى تعالى برمى‌گردد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «زالتا»، ج۲، ص ۲۷۳.
