رگ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مجراى
خون در بدن
مهره داران را رگ می‌گویند که از آن دربابهاى
طهارت،
صید و
ذباحه،
اطعمه و
اشربه و
قصاص سخن گفته اند..
خون حیوانى که با بریدن رگ آن، با فشار و شدت از رگ بیرون مى‌جهد،
نجس و
خون حیوان ى که چنین نیست- مانند
ماهی-
پاک است
ذبح شرعی با بریدن کامل دو
رگ گردن، همراه
مری و
حلقوم محقق مى‌شود.
به بیان دیگر «در ذبح، واجب است بریدن تمام چهار عضو: «حلقوم» و آن مجرای دخول و خروج
نفس است و «مری» و آن مجرای
طعام و آشامیدنی است و جای آن زیر حلقوم است و دو «
ودج» و آن‌ها دو رگ کلفتی (شاهرگ) هستند که حلقوم یا مری را احاطه نموده‌اند و گاهی بر این چهار عضو،
اوداج (رگ‌های) اربعه اطلاق می‌شود و لازم است که آن‌ها
قطع و جدا شوند، پس شکافتن آن‌ها بدون آنکه قطع و جدا شوند، کفایت نمی‌کند.»
زیرا در بعض روایات به قطع «اذا قطع الحلقوم» و در بعض دیگر به
فری «اذا فری
الاوداج» تعبیر شده است و این دلالت می‌کند بر این‌که بریدن معتبر است پس
شکافتن و جداکردن بدون تحقق
عنوان قطع کفایت نمی‌کند.
خوردن رگها، بویژه
شاهرگ حیوانات
حلال گوشت تذکیه شده
مکروه است.
بر کسى که از روى دشمنى رگ دیگرى را زده و بر اثر جلوگیرى از بستن آن و خارج شدن
خون زیاد، آن فرد مرده است،
قصاص ثابت است؛ لیکن اگر
جانی مانع بستن رگ نشود و
مجنی علیه نیز قادر بر بستن آن باشد، اما آن را نبندد تا بمیرد، رگ زننده نه قصاص مى‌شود و نه ملزم به پرداخت
دیه نفس وتنها
دیه رگ‌زدن بر عهده او ثابت خواهدبود.
امام خمینی در این باره در
تحریرالوسیله می‌نویسد: «لو فصده و منعه عن شدّه فنزف الدم و مات فعلیه القود، و لو فصده و ترکه، فان کان قادراً علی الشدّ فترکه تعمّداً و تخاذلًا حتّی مات، فلا قود و لا دیة النفس، و علیه دیة الفصد، و لو لم یکن قادراً فان علم الجانی ذلک فعلیه القود، و لو لم یعلم فان فصده بقصد القتل و لو رجاءً فمات فعلیه القود ظاهراً، و ان لم یقصده بل فصده برجاء شدّه فلیس علیه القود، و علیه دیة شبه العمد.»
یعنی: اگر
رگ او را بزند و او را از بستن آن جلوگیری کند پس خون برود و بمیرد
قود بر او می‌باشد. و اگر او را رگ بزند و رهایش کند چنانچه بر بستن آن قدرت داشته باشد ولی عمداً و از روی سهل‌انگاری و کوتاهی آن را ترک نماید تا بمیرد نه قودی هست و نه دیه نفسی، ولی دیه رگ زدن بر او می‌باشد. و اگر بر بستن آن توانا نباشد چنانچه جانی این را بداند بر او قود می‌باشد. و اگر جانی آن را نداند، پس اگر او را به
قصد قتل - ولو رجاءً - رگ بزند پس بمیرد ظاهراً قود بر او می‌باشد. و اگر قصد قتل او را نداشته باشد، بلکه او را رگ بزند به امید بستن آن، بر او قود نمی‌باشد، ولی دیه شبه عمد بر او می‌باشد.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۱۳۵. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
