رَکْب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَکْب:
(وَ الرَّکْبُ اَسْفَلَ مِنْکُمْ) چنان که «
قاموس قرآن» می‌گوید، جمع راکب به معنای «شتر سواران» است و در
آیه مورد بحث
کنایه از کاروان قریش است. آیه می‌گوید: «در آن هنگام شما در طرف پایین بودید و آنها در طرف بالا (و از این نظر
دشمن بر شما برتری داشت) و کاروان (قریش) پایین‌تر از شما بود. (و دسترسی به آنها ممکن نبود)...»
رَکْب:
(مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ) در آیۀ ۶
سوره حشر به واژۀ «رکاب» به کسر راء بر می‌خوریم که از مادّۀ «رکوب» گرفته شده و معمولاً به «شتر سواری» اطلاق می‌شود.
رَکْب (فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ) کلمۀ «رکوب» به فتح راء در آیۀ ۷۲
سوره یس آمده است.به معنای مرکب و هر چیزی است که بر آن بنشینند.
به مواردی از کاربرد رَکْب در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِذْ أَنتُم بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيَا وَ هُم بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوَى وَ الرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَ لَوْ تَوَاعَدتَّمْ لاَخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ وَ لَكِن لِّيَقْضِيَ اللّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا...) (در آن هنگام كه شما در طرف پايين بوديد، و آنها در طرف بالا؛ و دشمن بر شما برترى داشت؛ و كاروان قريش، پايين‌تر از شما بود؛ و وضع چنان سخت بود كه اگر با يكديگر وعده مى‌گذاشتيد كه در ميدان نبرد حاضر شويد)، از انجام وعده خود تخلّف مى‌كرديد؛ ولى همه اينها براى آن بود كه
خداوند، كارى را كه مى‌بايست انجام شود، تحقّق بخشد...)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: منظور از ركب بطورى كه گفته شده آن قافله مال التجاره‌اى بود كه
ابو‌سفیان سرپرستيش را بر عهده داشته است.
(وَ مَا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَ لَا رِكَابٍ وَ لَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَن يَشَاءُ وَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (و آنچه را
خدا از آنان
[يهود
] به پيامبرش باز گردانده و بخشيده چيزى است كه شما براى به دست آوردن آن زحمتى نكشيديد، نه اسبى بر آن تاختيد و نه شترى؛ ولى خداوند پيامبران خود را بر هر كس بخواهد مسلط مى‌سازد؛ و خدا بر هر چيز تواناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه ركاب به معناى شتران است.
رکوب (وَ ذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَ مِنْهَا يَأْكُلُونَ ) (و آنها را رام ايشان ساختيم، هم مركب آنان از آن است و هم از آن
تغذیه مى‌كنند)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه ركوب (به فتحه راء) به معناى مركب است، مانند:
گاو و
شتر كه بار آدمى را مى‌برد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رکب»، ج۲، ص۲۰۱.
