رمضان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَمَضان:
(شَهْرُ رَمَضَانَ)رَمَضان: آیه مورد بحث، زمان روزه و قسمتى از احكام و فلسفه‌هاى آن را شرح مى‌دهد و مى‌گويد: «(آن چند روز معدود) ماه رمضان است كه
قرآن براى راهنمايى مردم و نشانه‌هاى
هدایت و فرق ميان
حق و
باطل در آن نازل شده است.»
كلمۀ رمضان به علت علم بودن و الف و نون، غير منصرف است، بعضى گفته‌اند نامى است از نام‌هاى خدا، بنابراين شهر رمضان يعنى شهر اللّه (ماه خدا) و در وجه تسميه آن نظريات گوناگونى بيان شده است، ولى علت اين كه ماه رمضان براى روزه گرفتن انتخاب شده، اين است كه اين ماه بر ساير ماه‌ها برترى دارد، در آيۀ مورد بحث نكتۀ برترى آن چنين بيان شده، قرآن كه كتاب هدايت و راهنماى بشر و «
فرقان» است و با دستورها و قوانين خود روش‌هاى صحيح را از ناصحيح جدا و
سعادت انسان‌ها را تضمين كرده، در اين ماه نازل شده است و در
روایات اسلامی نيز چنين آمده كه همۀ كتاب‌هاى بزرگ آسمانى «
تورات»، «
انجیل»، «
زبور»، «
صحف» و «قرآن» همه در اين ماه نازل شده‌اند و به اين ترتيب ماه رمضان همواره ماه نزول كتاب‌هاى بزرگ آسمانى و ماه
تعلیم و تربیت بوده است.
به موردی از کاربرد «رَمَضان» در
قرآن، اشاره می‌شود:
((شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) (روزه،
واجب در ماه رمضان است؛ ماهى كه قرآن، به عنوان راهنماى مردم، و نشانه‌هاى هدايت و جدا كننده حق از باطل، در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در
سفر نباشد، بايد آن را روزه بدارد. و آن كس كه بيمار يا در سفر است، بايد روزهاى ديگرى را به همان مقدار، روزه بگيرد.
خداوند، آسايش شما را مى‌خواهد، نه زحمت شما را. هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد؛ و خدا را به خاطر اين كه شما را هدايت كرده، بزرگ بشماريد؛ باشد كه شكرگزارى كنيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه قرآن يك پارچه در ماه رمضان نازل شده، از سوى ديگر ظاهر آيه شريفه:
(وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلى مُكْثٍ، وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِيلًا) دلالت دارد بر اينكه قرآن كريم به تدريج و در مجموع مدت دعوت رسول خدا يعنى در مدت تقريباً بيست و سه سال نازل شده، تاريخ هم مؤيد اين معنا است، و از همين جهت بعضى گمان كرده‌اند كه آيه مورد بحث با اين آيه منافات دارد.
بعضى ديگر در پاسخ گفته‌اند: قرآن كريم دو بار نازل شده، يك بار در ماه رمضان بطور يك پارچه به آسمان دنيا نازل شد و بار ديگر از آسمان دنيا به تدريج بر زمين نازل شده، و اين پاسخى است كه مفسرين نامبرده آن را از روايات گرفته‌اند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رمضان»، ج۲، ص۲۰۹.
