• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَضْخ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: رَضْخ (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: رضخ.


رَضْخ (به فتح راء و سکون ضاد) از واژگان نهج البلاغه به معنای عطای اندک است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره عمرو بن عاص و بدکاران بنی‌امیه از این ماده استفاده کرده است.
از این ماده چهار مورد در نهج البلاغه آمده است.



رَضْخ
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۵۱.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۳۲.    
به معنای عطای‌ اندک است.
«الرضخ: العطاء لیس بالکثیر»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۳۸۸.    



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - يَرْضَخ و رَضيخَة - خطبه ۸۳ (درباره عمرو بن عاص)

درباره عمرو بن العاص فرموده:
«إِنَّهُ لَمْ يُبايعْ مُعَاويَةَ حَتَّى شَرَطَ لَهُ أَنْ يُؤْتِيَهُ أَتِيَّةً وَ يَرْضَخَ لَهُ عَلَى تَرْكِ الدّينِ رَضيخَةً»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه۸۳.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴۵، خطبه۸۲.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۵، خطبه۸۴.    

«او به معاویه بیعت نکرد مگر آنکه شرط کرد به او تحفه‌ای بدهد و بر ترک دین عطای کمی به او عطا نماید (منظور ولایت مصر است).»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۱، خطبه۸۴.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۱.    

(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۸.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۴۷۰.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۸۰.    
)


۲.۲ - رُضِخَتْ و الرَّضائِخ - نامه ۶۲ (بدکاران بنی‌امیه)

به وقت فرستادن مالک اشتر به مصر، به اهل آنجا درباره بدکاران بنی‌امیه که داعیه خلافت داشتند نوشت:
«فَإِنَّ مِنْهُمُ الَّذی قَدْ شَرِبَ فيكُمُ الْحَرامَ وَ جُلِدَ حَدّاً فی الاِْسْلامِ وَ إِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الاِْسْلامِ الرَّضائِخُ»
[۱۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۲-۷۴۳، نامه ۶۲.    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۳۲، نامه۶۲.    
[۱۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۵۲، نامه۶۲.    

یعنی: «بعضی از آنها در میان شما شراب حرام خورد و حدّ شرب زده شده و بعضی اسلام نیاورد تا برای اسلام آوردن به او عطیه کمی از عطایای کم، داده شد.»
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۰۷، نامه۶۲.    
[۱۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۳۷.    

(شرح‌های نامه:
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۳۹.    
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۲۴۳.    
[۱۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۶۱.    
[۲۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۲۲۷.    
)
منظور از «جلدّ فی الاسلام» ظاهرا ولید بن عقبة بن معیط است که حاکم کوفه از طرف عثمان بود، مست به نماز آمد، نماز صبح را چهار رکعت خواند و گفت: اگر کم شد زیاد بخوانم و علی (علیه‌السّلام) او را در مدینه پیش چشم عثمان حدّ شرب خمر زد و منظور از «رضخت له...» به قول ابن ابی‌الحدید معاویه است که او از مؤلفّة قلوبهم است برای رغبت به اسلام شترها و گوسفند تا از طرف رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به او داده شد.


از این ماده چهار مورد در «نهج» آمده است.
[۲۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه ۸۳.    
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۳، نامه ۶۲.    
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه ۸۳.    
[۲۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۳، نامه ۶۲.    



۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۵۱.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۳۲.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۳۸۸.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه۸۳.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴۵، خطبه۸۲.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۵، خطبه۸۴.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۱، خطبه۸۴.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۱.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۸.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۴۷۰.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۸۰.    
۱۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۲-۷۴۳، نامه ۶۲.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۳۲، نامه۶۲.    
۱۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۵۲، نامه۶۲.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۰۷، نامه۶۲.    
۱۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۳۷.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۳۹.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۲۴۳.    
۱۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۶۱.    
۲۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۲۲۷.    
۲۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه ۸۳.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۳، نامه ۶۲.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۶۵، خطبه ۸۳.    
۲۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴۳، نامه ۶۲.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رضخ»، ج۱، ص۴۵۱-۴۵۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 83 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 83 نهج البلاغه
جعبه ابزار